دومین پنل یازدهمین همایش ملی بهره‌وری به موضوع «بهره‌وری، اقتصاد و محیط کسب‌وکار» اختصاص داشت.
به‌گزارش روابط عمومی انجمن بهره‌وری ایران، دومین نشست تخصصی (پنل) یازدهمین همایش ملی بهره‌وری ایران با موضوع بهره‌وری، اقتصاد و کسب‌وکار با حضور دکتر مسعود نیلی عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، دکتر داوود دانش جعفری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و استاد دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر محمدحسین عمادی نماینده دائم و سفیر سابق ایران در فائو و مدرس دوره نوآوری در دانشگاه شان دنگ چین عصر روز دوشنبه 26 مهرماه 1400 توسط انجمن بهره‌وری ایران در سالن شیخ بهایی صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد.
تورم، عامل تخریب بهره‌وری است
در ابتدای این پنل، دکتر مسعود نیلی، عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: با کاهش تولید ناخالص داخلی، یک دهه است که رشد اقتصادی مبتنی بر سرمایه‌گذاری در کشور متوقف شده است.
وی با بیان این مطلب افزود: با توقف سرمایه‌گذاری در کشور رشد اقتصادی مبتنی بر بهره وری نیز نمی‌تواند در افزایش تولید ناخالص داخلی تاثیر گذار باشد و این موجب شده است که مردم هر سال نسبت به سال گذشته فقیرتر شوند.
دکتر نیلی تاکید کرد: وقتی رشد اقتصادی کشور منفی ۷ درصد می شود، معنای آن این است که مردم در آن سال ۷ درصد فقیرتر شده‌اند و ۶ دهک جامعه که قشر متوسط هستند کاملا قدرت خرید خود را از دست می دهند.
وی اظهار داشت: اگر جامعه را به ۱۰ دهک تقسیم کنیم، ۲ دهک پایین جامعه و ۲ دهک در بالا قرار دارند و ۶ دهک که قشر متوسط هستند کاهش تولید ناخالص داخلی را به خوبی احساس می‌کنند، چون درآمدهای آنها نیز کاهش پیدا می‌کند و فقیرتر می‌شوند.
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف بیان کرد: این نشان می‌دهد که در این شرایط که هر سال تولید ناخالص کشور کاهش می‌یابد، تقریبا ۶۰ درصد جمعیت کشور شاهد کاهش قابل توجه رفاه اجتماعی و فقر می‌شوند.
وی بیان کرد: رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص داخلی مبتنی بر ۳ موتور محرکه افزایش سرمایه‌گذاری، ارتقای بهره وری و نوآوری است که در این شرایط رشد مبتنی بر سرمایه‌گذاری در کشور متوقف شده و تورم نیز عامل تخریب بهره‌وری است و برآیند آن کاهش تولید ناخالص داخلی در کشور خواهد بود.
نیلی تصریح کرد: هم اکنون اقتصاد ایران از نظر سرمایه‌گذاری و بهره‌وری در شرایط بسیار سختی قرار گرفته و ادامه این شرایط روند فقیر شدن را در کشور صعودی خواهد کرد.
وی گفت: به نظر من شناخت و تحلیل وضعیت اقتصادی ایران در نیمه دوم دهه ۹۰ می‌تواند بر تغییر رویکردهای اقتصادی تاثیرگذار باشد در غیر این صورت دهک‌های پایین جامعه فقیرتر خواهند شد.
وی با بیان اینکه رشد اقتصاد ایران مبتنی بر سرمایه‌گذاری بوده است و اگر اقتصاد بر مبنای این استراتژی دنبال شود، باید سرمایه‌گذاری‌ها در کشور افزایش یابد در حالی‌که در چند سال اخیر شاهد رشد منفی سرمایه‌گذاری در کشور بودیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف یادآور شد: با کاهش تولید ناخالص داخلی و توقف سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران، از سال ۹۷ ما از صفر نیز افتادیم و استهلاک ما بیش از سرمایه‌گذاری شد.
نیلی افزود: این شرایط سبب شد شرایط عمومی اقتصاد ایران به لحاظ تورم که در اوایل دهه ۹۰ متوسط آن ۲۰ درصد بود به بیش از ۴۰ درصد افزایش یافت و با کاهش سرمایه‌گذاری از دهه ۹۰ که سیر نزولی پیدا کرده بود نرخ تورم همچنان افزایش یافت و در این شرایط سخت اقتصادی کسی به جای مهار نقدینگی، دولت با افزایش قیمت‌ها مقابله کرد.
این استاد دانشگاه افزود: در بررسی‌های اقتصادی در سال ۹۳ مشخص شد که برای رسیدن به رشد ۳ و یا ۴ درصدی و نه ۸ درصدی، باید نرخ سرمایه‌گذاری در کشور به ۱۲ تا ۱۴ درصد افزایش یابد در حالی که عملا این مساله قابل اجرا نبود زیرا در بهترین شرایط در برنامه سوم توسعه نرخ رشد سرمایه‌گذاری در کشور به ۷ درصد رسید.
وی اظهار کرد: در شرایطی قرار داریم اگر سرمایه‌گذاری نیز در اقتصاد ایران بیشتر شود، بهره‌برداری از آن نیز سخت می‌شود.
ایران دارای بیشترین تعارض بین مصرف آب و نیازهای محیط زیستی
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: ایران جزو کشورهایی است که بیشترین تعارض بین مصرف آب و نیازهای محیط زیست آن وجود دارد.
دکتر داوود دانش جعفری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و استاد دانشگاه علامه طباطبایی در یازدهمین همایش ملی بهره وری با اشاره به موضوع بحران آب در خوزستان و نقش بهره‌وری در مدیریت آن گفت: ضرورت بهره‌وری آب کشاورزی از این منظر دارای اهمیت است که کشاورزی سهم بالایی در مصرف آب دارد و اگر مدیریت نشود با هدررفت آن پیامدهای زیست محیطی و اقتصادی را شاهد خواهیم بود.
وی افزود: با توجه به شاخص‌های توسعه پایدار سازمان ملل در استفاده از منابع آب تجدیدپذیر، بررسی این میزان در ایران نشان می‌دهد با توجه به حوضه‌های آبریز از 75 درصد تا 130 درصد متغیر است. لذا کشور ایران در برابر کوچک‌ترین تغییرات سالانه بارش دچار بحران آب خواهد شد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه بارزترین مشکل مرتبط با آب ایران ازنگاه نگاه FAO در سال 2010 افزایش ریسک‌های مرتبط با اکوسیستم و تغییر اقلیم است، گفت: ایران جزو کشورهایی است که بیشترین تعارض بین مصرف آب و نیازهای محیط زیست آن وجود دارد.
دکتر دانش جعفری در خصوص تببین مفهوم پایداری در حوزه آب گفت: هدف مدیریت پایدار و به‌هم پيوسته منابع آب ایجاد یک شرایط پایدار در منطقه از منظر مدیریت آب است که با ایجاد پایداری در اجزای سه‌گانه اتفاق خواهد شد و پایداری در هر یک از اجزا بدون وقوع و تداوم پایداری در اجزای دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به پیش‌نیازهای دستیابی به مدیریت پایدار آب در خوزستان عنوان کرد: کاهش مصارف آب در حد منابع آب تجدیدپذیر، حفظ حقابه‌های زیست محیطی، مدیریت تقاضای منابع آب، ورود سازمان یافته همه بهره‌برداران در مدیریت آب، لزوم پیاده‌سازی مکانیزم صحیح افزایش بهره‌وری آب، حل مسائل آب ـ که جدای از حل معیشت بهره‌بردارن نیست -، زمینه‌های حضور بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری طرح‌های آبی و معیشت جایگزین از موارد حایز اهمیت در این زمینه است.
وی با اشاره به وضعیت کیفی منابع آب سطحی استان خوزستان گفت: بر اساس آمار ایستگاه‌های کیفی هدایت الکتریکی تمامی رودخانه‌های استان در دهه اخیر از حد مجاز و حتی مطلوب شرب عبور کرده است.
این استاد دانشگاه همچنین خاطرنشان کرد: در بخش کشاورزی استان که شامل زراعت و باغ، گلخانه، دام و طیور و آبزی‌پروری است، بر اساس اعلام جهاد کشاورزی مجموع سطح زیر کشت استان، 15/1میلیون هکتاراست و با در نظر گرفتن تراکم به 48/1میلیون هکتار می‌رسد. همچنین عمده مصارف آب 77 درصد در بخش زراعت و باغ صرف چهار نوع محصول گندم، برنج، باغات و نیشکر می‌شود، به عبارتی برنامه‌ریزی در رابطه با این محصولات تاثیر قابل توجهی بر صرفه جویی مصارف آب خواهد داشت.
وی درخصوص سرانه آب شرب در استان نیز گفت: بر اساس اعلام اداره آب و فاضلاب استان خوزستان متوسط سرانه تولید کل استان 408 لیتر در روز است.
به گفته وی، در حال حاضر استان خوزستان دارای 34 شهرک و 39 ناحیه صنعتی با مساحتی بالغ بر 8 هزار هکتار آماده واگذاری زمین به سرمایه‌گذاران است. همچنین از مجموع کل شهرک‌های صنعتی 10 شهرک دارای تصفیه‌خانه فاضلاب در حال بهره‌برداری است. تصفیه‌خانه یکی از شهرک‌های صنعتی در حال ساخت و تصفیه‌خانه یکی از شهرک‌ها در حال طراحی است.
دانش جعفری همچنین عنوان کرد: بیشترین سهم فضای سبز شهری مربوط به شهرستان اهواز است. حدود 38.5 درصد از سطح کل فضای سبز استان در مرکز استان قرار دارد. 36 درصد آبیاری فضای سبز از طریق انشعابات شرب استان تامین شده و 45 درصد از اراضی به شکل مکانیزه آبیاری می‌شوند.
به گفته وی جهت حفظ پایداری کیفی دبی ورودی به پایین دست رودخانه کارون بزرگ باید به میزان 120مترمکعب بر ثانیه تامین شود، در غیر این صورت پس‌زدگی آب دریا در رودخانه موجب از بین رفتن نخیالات و تخریب کیفیت خاک منطقه خواهد شد.
دکتر داوود دانش جعفری در ادامه با اشاره به مهم‌ترین چالشهای اقلیمی استان گفت: بالا بودن دمای هوا و حجم تبخیر از منابع آبی منجر به افزایش نیاز خالص و ناخالص محصولات کشاورزی شده است. افزایش سرانه مصرف انرژی تحت تاثیر شرایط اقلیمی استان، کشت چندباره و تراکم وسیع در سطوح کشاورزی به دلیل دمای متوسط مطلوب، نوسانات بارش و منابع آب موجود در سال‌های مختلف - که نیاز به مدیریت منعطف را نمایان می‌سازد -، بخشی از این چالش‌هاست.
وی همچنین به چالشهای استان خوزستان از بعد شرایط اقتصادی واجتماعی نیز اشاره کرد وگفت: پراکنش و توزیع جمعیت روستایی در سطح استان که منجر به پراکندگی و خردشدگی اراضی کشاورزی شده، وابستگی معیشتی جمعیت روستایی استان با کسب‌وکار عمده در بخش کشاورزی و دام، مصرف ازآب شرب در برخی از مناطق روستایی جهت مصارف شرب و کشاورزی، نوع کشت‌های غالب منطقه تحت تاثیر بازار و همزمانی کاشت آنها با فصل گرم و کم آب، برداشت آب در اراضی کشاورزی بالادست و بحران تامین مصارف شرب در پایین دست رودخانه در سال‌های کم آب از مهم‌ترین چالشهای این بخش است.
دکتر داوود دانش جعفری تصریح کرد: همه این موضوعات نشان از نقش و اهمیت بهره‌وری در مدیریت بحران آب در استان خوزستان دارد.
چالشها و موانع جذب نوآوری و فناوری‌های هوشمند در بخش کشاورزی و غذا
نماینده دائم و سفیر سابق ایران در فائو گفت: 926میلیون گرسنه جهان وجود دارد که در سه سال گذشته جمعیت آن افزایش یافته و براساس مولفه مصرف صحیح و سلامت غذا بیش از دو میلیارد و پانصد میلیون از جمعیت جهان با انواع مختلف سوء تغذیه (چاقی مفرط، کمبود عناصر و مواد ضروری) در جهان روبرو هستند.
دکتر محمد حسین عمادی، نماینده دائم و سفیر سابق ایران در فائو و مدرس دوره نوآوری در دانشگاه شان دنگ چین در نشست تخصصی بهره‌وری، اقتصاد و محیط کسب‌و کار در یازدهمین همایش ملی بهره‌وری با اشاره به چالشها و موانع جذب نوآوری و فناوری‌های هوشمند در بخش کشاورزی و غذا گفت: یکی از ماموریت‌های جهانی کشاورزی تولید غذاست و طبق تحقیقات انجام شده، تغذیه جمعیت جهان که تا سال 2050 بالغ بر 9.6 میلیارد خواهد بود، باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: نرخ شهرنشینی رو به افزایش اما اراضی کشاورزی رو به کاهش است، از سوی دیگر منابع پایه کشاورزی با کاهش فزاینده روبروست .همچنین 573 میلیون خانوار کشاورز در جهان کماکان متکی بر این بخش بوده و 23 درصد از نیروی کار جهان در این بخش شاغل هستند.
دکتر عمادی با اشاره به اینکه دسترسی به غذا از هر دو بعد فیزیکی و اقتصادی اهمیت دارد، گفت : تعداد 926 میلیون گرسنه در جهان وجود دارد که در سه سال گذشته جمعیت آن افزایش یافته است، ضمن آنکه بر اساس مولفه مصرف صحیح و سلامت غذا بیش از دو میلیارد و پانصد میلیون از جمعیت جهان با انواع مختلف سو تغذیه (چاقی مفرط، کمبود عناصر و مواد ضروری) در جهان روبرو هستند. ضمن اینکه تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین و ایجاد فجایع زیست محیطی و کاهش سیستم تولید را با مشکل روبرو می‌کند.
وی با اشاره به چالشها و چاره‌های امنیت و اقتدارغذایی همچنین عنوان کرد: ارتقای بهره‌وری، افزایش اثربخشی و پایداری در فرآیند تولید و هوشمندسازی کشاورزی و کاربرد فناوری‌های دیجیتال نسل چهارم کشاورزی با به‌کارگیری هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و به‌صورت عمیق و گسترده از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
نماینده دائم و سفیر سابق ایران در فائو موانع و چالشهای جذب فن آوری هوشمند در بخش کشاورزی و صنعت غذا (در سطح جهانی وملی) را موانع ماهیتی درجذب فن آوری شامل قانون انقطاع تغییر، تغییر تدریجی تحولات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی اما تحول تصاعدی و نمایی تکنولوژی، موانع ساختاری در بخش کشاورزی (روستایی) شامل موانع تاریخی و هویتی در سه موج تحول اقتصاد، شکاف در برخورداری از زیرساخت‌های توسعه‌ای (شهر و روستا)، اقتصاد سیاسی در سطح جهان (شمال و جنوب) و شکاف در برخورداری از سواد و مهارت‌های دیجیتالی و موانع تصمیم‌سازی در زمینه توسعه، برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برشمرد.
عمادی همچنین در ادامه سخنان خود گفت: عواملی در تصمیم‌سازی توسعه، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی موثر بر قدرت خرید وعدم جذب فناوری هوشمند در بخش کشاورزی و غذا موثر است که پیچیدگی‌های ساختاری در سیاستگذاری توسعه بخش کشاورزی و غذا و تضاد سیاست‌ها در حمایت از تولید، دسترسی، سلامت و پایداری سیستم غذا، تامین امنیت غذایی و خودکفایی موجب حمایت دولت‌های مرکزی از طبقه فقیر و متوسط شهری و اختصاص یارانه به مصرف‌کنندگان و کاهش قیمت محصولات کشاورزی می‌شود.
وی افزود: همچنین در سطح جهانی نیز حمایت برخی کشورهای غربی از کشاورزان خود و مبارزه با فقر و گرسنگی تلاش بر کاهش قیمت جهانی محصولات اساسی غذایی دارد و سیاست‌های جهانی حفاظت از محیط زیست و کشاورزی پایدار محدودکننده تولید و افزایش دهنده هزینه‌‌های تولید و قیمت محصولات غذایی است.
نماینده دائم و سفیر سابق ایران در فائو گفت: تاثیر سوء و فزاینده حوادث غیرمترقبه اقلیمی و محیطی بر تولید و درآمد بخش کشاورزی، مداخلات دولت در رقابت محصولات غذایی و حمایت از مصرف‌کننده عملا از قدرت چانه زنی تولیدکنندگان در بازار می‌کاهد و سرمایه‌گذاری محدود وکاهنده دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در بخش هوشمندسازی بخش کشاورزی و غذا بخش دیگری از این عوامل تصمیم‌ساز توسعه، سیاستگذاری وبرنامه‌ریزی است.
این مدرس دوره نوآوری در دانشگاه شان دنگ چین در خاتمه، هدفمندی و هماهنگی در حوزه سیاستگذاری غذا و کشاورزی با هدف اقتدار غذایی و ارتقای قدرت اقتصادی بهره‌برداران، هدایت و تشویق صنایع مولد فناوری هوشمند و دیجیتال در بخش خصوصی به سمت فرصت‌های موجود و ناشناخته در بخش کشاورزی و غذا، افزایش سرمایه‌گذاری عمومی در نوآوری بخش کشاورزی و غذا از طریق نهادهای مسئول و شتاب‌دهنده فناوری در سطح ملی و سیاست‌های تقویت و نوآوری و توسعه فناوری هوشمند در بخش کشاورزی را از مهم‌ترین عوامل تسهیل‌کننده جذب نوآوری و فناوری هوشمند در بخش کشاورزی و غذا برشمرد.
وی تصریح کرد: سیاست‌های تقویت و نوآوری و توسعه فناوری هوشمند در بخش نظام دانش و اطلاعات کشاورزی (AKIS) می‌بایست بر اساس نیاز و اولویت‌های ملموس و میدانی بهره‌برداران همسو با اقتدار ملی در غذا هماهنگ واتخاذ شود.
فایلهای مرتبط:
چالشهای رشد اقتصادی مبتنی بر بهره وری در اقتصاد ایران - دکتر مسعود نیلی
ارزیابی و مدیریت بحران آب در استان خوزستان - دکتر داوود دانش جعفری
چالشها و موانع جذب نوآوری و فن آوریهای هوشمند در بخش کشاورزی و غذا – دکتر محمد حسین عمادی
لینک های مرتبط:
نشست نوآوری و بهره‌وری در یازدهمین همایش ملی بهره‌وری