راه و رسم ارتقای فرهنگ بهره‌وری

در ششمین نشست عصرانه بهره وری توسط انجمن بهره وری ایران جمعی از صاحبنظران به بیان دیدگاه های خود در زمینه فرهنگ و بهره وری ‍‍پرداختند.

به گزارش روابط عمومی انجمن بهره وری ایران، در اين نشست كه به مدت سه ساعت عصر روز یکشنبه 27 مهرماه 1399 به میزبانی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و با رعايت شيوه نامه هاي بهداشتي احمد مسجد جامعي، محمدرضا جلائي پور، دكتر جعفري منش و محمدعلي مهدوي زفرقندي در حوزه نقش و جايگاه فرهنگ براي رشد و توسعه بهره وري صحبت كردند كه رئوس آن به شرح ذيل است:

ارتقای بهره وری با موعظه و توصیه امکان ‍‍‍پذیر نیست

محمدرضا جلائی پور

 برای ارتقای بهره وری بیش از آنكه به موعظه یا توصیه نیاز باشد، نیازمند طراحی های نهادی به جای تحولات فردی هستیم.   برای تغییرات و رشد بهره وری سه هدف باید در اولویت قرار گیرد. بهره وری منجر به صرفه جویی اقتصادی شود. امکان تحقق بهره وری آسان باشد. در صورت عدم توجه به بهره وری، هزینه های اجتماعی و منزلتی افزایش یابد.

برای كاهش مصرف سیگار كه منجر به كاهش سلامت و بهره وری افراد می شود، موثرترین راهکار این است که قیمت سیگار بالا رود و تجربه نیز نشان می دهد با بالا رفتن قیمت، مصرف سیگار نیز کاهش پیدا می کند. کاهش مصرف سیگار منجر به صرفه جویی می شود. در حوزه آسان شدن تحقق بهره وری، تفکیک زباله یک موضوع اثرگذار است. عدم توجه به بهره وری موجب هزینه های اجتماعی و منزلتی شود، عدم استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیك است. با توجه به كمپین های متعدد طولانی مدت، اگر فردی از آن در كشورهای توسعه یافته استفاده کند، وی فردی کم توجه یا بی فرهنگ تلقی شود که خود این عامل موجب کاهش مصرف این گونه ظروف می شود.

برای بهبود اقدامات فرهنگی راهکارهای زیر پیشنهاد مي شود:

برای تبدیل بهره وری به آگاهی و مساله عمومی باید كوشاتر بود تا دايره شمول افراد از سطوح مختلف در حوزه بهره وري فراگيرتر شود و  تا زمانی كه این موضوع رخ ندهد، به تغییر سیاست های عمومی در نظام سیاستگزاری تبدیل نخواهد شد. بر همین اساس، تولید محتوای کوتاه و اثرگذار برای رسانه های بزرگ ضروری است.

برای پیشبرد بهره وری، بسته های سیاستگذاری كارشناسانه به منظور تشكیل یك ائتلاف فراجناحی تدوین شود. بنابراین با نخبگان جامعه ارتباط ویژه برقرار شده و تلاش شود تا یک ائتلاف مستقل برای پیشبرد حرکت بهره وری کشور مستقل از گرایش های شکل بگیرد و مورد توجه قرار گیرد.

برای کاهش مصارف بالا مثل بنزین بايد اطلاع رسانی های گسترده از طريق ابزارهای فرهنگی مثل رسانه ملی صورت گیرد. اصلاح حقوق نظام حقوق و دستمزد مبتنی بر بهره وری بايد در دستور كار قرار گيرد تا با توجه به اینکه هر کسی کار بهتر و با کیفیت مناسبتری انجام داد، پاداشی بهتر دریافت کند.

استفاده از مدیران کارآمد برای حل مسائل و مشکلات جدی تر ضروري است. به عنوان مثال در برخی کشورها بهترین مدیران مدارس در بدترین مدارس به کار گرفته می شوند تا بتوانند آن مدارس را سروسامان دهند. موضوع شایسته گزینی های شفاف مبتنی بر فراخوانهای عمومی مورد توجه قرار گیرد. ترغیب احزاب به سمت پایش و ارزیابی و البته تغديه و تقويت مدیران از اهميت بسياري برخوردار است تا عملکرد مدیران به درستی سنجیده شود و مدیران ضعیف و ناکارآمد نقد شوند.

استقرار بانک جامع داده های اقتصادی شهروندان و انتقال مالیات به سمت فرادستان در اين زمينه نقش ارزنده اي دارد. هر چقدر این سامانه ها شفافتر شود، خود به خود از بروز فساد، تخلفات و نارسایی ها جلوگیری می کند.

ممنوعیت استفاده به منظور کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی و موارد غیرضرور دیگر در جامعه نيز نقش مهمي در ارتقاي بهره وري دارد.

استقرار و گسترش دولت الکترونیک، اصلاح ساختار اداری و ارتباط و تقویت شبکه سیاستگذاران در سطوح مختلف اهميت بسياري دارد تا بتواند حساسیت نسبت به بهره وری را بالا برد. افزایش کیفیت آموزش عمومی شهروندان نيز مهم است تا بتوان شهروندان آموزش دیده و بهره ور را با تامین محتوای خوب آموزش داد.

و نهایتا ساختار نهادهای حمایتگری مثل انجمن بهره وری ایران به گونه ای باشد که انعطاف پذیر و سیال در تعامل با قشرهای مختلف جامعه قرار بگیرد و برای هر کدام از آنها، مطالب موردنظر را تهیه و با كمك رسانه ها منتشر و منعکس کند.

مطلب پایانی اینکه افزایش بهره وری به هر قیمتی نباید باشد و افزایش بهره وری باید متعهد و پایبند به اخلاق از جمله اخلاق زیست محیطی و بهره وری سبز، صیانت از حقوق کار، کاهش نابرابری، رشد متوازن و فراگیر و جلب مشارکت مردم باشد.

جامعه باید جامعه ای تعاونگرا باشد

مهدي جعفری منش

کنترل اسراف ها و نابهره وری ها در کشور در حوزه مواد غذایی می تواند 15 میلیون نفر را سیر کند. دو روز از زندگی یک انسان مسلمان نباید مشابه هم باشد. هر کسی باید تغییر را از خود آغاز کند. استقرار نظام آراستگی و فرهنگ 5s باید در جامعه گسترش یابد. موضوع مدیریت زمان و کاهش اتلاف وقت که متاسفانه در جامعه رخ می دهد، باید مدنظر قرار گیرد. ضرورت همبستگی ملی و تعامل عمومی برای ارتقای بهره وری ضروري است.

جامعه باید یک جامعه تعاونگرا بوده و افراد باید به فکر یکدیگر باشند به جای اینکه هر کسی به فکر خودش باشد. گسترش یاری گری و نوع دوستی در جامعه یکی از ضرورت های بهره وری است. بررسی علل بیکاری های پنهان و ارتقای انگیزه ها در ساختار اداری از دیگر موضوعات موثر بر ارتقای بهره وری است. استقرار نظام شایستگی در انتخاب مدیران کارآمد، آگاه، خلاق، صادق و درستکار و توانمند اهمیت دارد که بتوانند با صمیمت و محبت زیر مجموعه خود را اداره و جذب فعالیت ها کنند.

فرهنگ ریشه همه تفاوتهاست

محمدعلی مهدوی زفرقندی

کتاب «اهمیت فرهنگ» و به ويژه مقدمه آن مي تواند به درك نياز به فرهنگ و بهره وري كمك كند. اگر بر فرهنگ بهره وری به عنوان بهبود در استفاده از امکانات تاکید می شود، فرهنگ بهره وری را می توان از چینی ها، کره ای ها، ژاپنی ها و امریکایی ها نیز فرا گرفت و از تجربیات دیگران استفاده کرد. برای ارتقای بهره وری، فرهنگ ها باید با یکدیگر در تعامل بوده و از تجارب یکدیگر بهره گيرند.

هانگینتون می گوید فرهنگ تقریبا ریشه همه تفاوت هاست و هر اندازه فرهنگ غنی تر باشد، کشورها توسعه یافته تر خواهند بود. هر اندازه تاریخ، اصول، ارزشها، سنت های اصیل در کشوری عمیق تر و قوی تر بوده و تعاملات فرهنگی گسترده باشد، آن کشور در رشد و توسعه پایدارتر می شود.

در آيه هفتم سوره ابراهيم آمده است: « لَئِن شَكَرتُم لَأَزيدَنَّكُم ۖ وَلَئِن كَفَرتُم إِنَّ عَذابي لَشَديدٌ - اگر شکرگزاری کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود؛ و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید است!» شايد به اين معناست كه اگر ما توسعه پیدا نمی کنیم، به این دليل است که شکر خداوند را به جای نمی آوریم، نعمتها را خوب استفاده نکرده و بهره وری پایین است. اگر بهره وری پایین باشد و اگر کفران نعمت کنیم، این آیه ما را به عذاب شدید هشدار می دهد که بخشی در دنیا و بخشی در آخرت خواهد بود.

انتخاب شعارهای تاثیرگذار در زمینه بهره وری در بیلبوردهای داخل شهرها توسط شهرداری ها که متاسفانه کمتر مورد توجه قرار می گیرد. 6 عامل موثر براي ارتقاي بهره وري مي توان بر شمرد. در ارتقای بهره وری ضرورت دارد. آینده نگری به این معنا که یک جامعه بهره ور، جامعه ای است که نگاه به آینده در استفاده از منابع و امکانات دارد. دوم، کار سخت و سختکوشی. سوم آموزش کار درست و کار بامهارت و اثربخش. چهارم توجه به پیشرفت و داشتن برنامه برای پیشرفت که قاعدتا باید این برنامه رشدیابنده و توسعه دهنده باشد. پنجم، توجه به شایستگی و شایستگی همگانی به ویژه شایستگی مدیران و ششم توجه به صرفه جویی است. اگر این صرفه جویی ها درست انجام شود، می توان بسیاری از هزینه ها را کاهش داد.

لزوم روزآمدکردن فرهنگ اصیل ایرانی                      

احمد مسجدجامعی

برخی ضرب المثل ها و برخی رفتارها مانند برداشتن تکه های نان از روی زمین یا توجه به حفظ آب در آموزه های اسلامی و ایرانی نشان مي دهد، برای ارتقای فرهنگ بهره وری باید اصالت های فرهنگی مورد توجه باشد. همچنین مواردی مثل قنات ها در مناطق کم آب را می توان در اين زمينه مورد توجه قرار داد. تجربه فعالیت هیات ها در برنامه های مذهبی و عزاداری امام حسین علیه السلام یک الگوی کار گروهی و جمعی و همچنین مشارکت داوطلبانه بوده که بسیار سنجیده و اثربخش است.

در فرهنگ ما ظرفیت های بسیاری وجود دارد، فقط لازم است این ظرفیت ها را روزآمد کرده و با در نظر گرفتن شرایط روز، بهره برداری لازم از آنها انجام شود تا در برابر کشورهای دیگر در حال منفعل قرار نگیریم. آموزش شورایاری ها در حوزه بهره وری با مشارکت و تعامل خود آنها ضروری است تا آنچه را که خود آنها در عمل به عنوان دانش آموخته اند مورد بهره وری قرار گیرد. برای استاد شجریان مهم نبود که از کی و در چه سطحی فرابگیرد حتی وی از «مش قربان» در قوچان نوع خاصی از یک ساز را یاد می گرفت و شاگردي وی را می کرد تا در آواز و موسیقی خود از آن بهره بگیرد.

توسعه فرهنگ با کمک غیردولتی ها

شايان ذكر است كه حاضران در این نشست نیز در ادامه بر موارد ذیل تاکید کردند. برای ارتقای بهره وری ابتدا بايد مردم قانع شوند و اگر مردم در اين زمینه قانع شوند، دیگر مساله نیستند و خود آنها جزئی از راه حل خواهند بود و می توان از خود مردم برای افزایش بهره وری کمک گرفت و مسائل را با كمک خود آنها حل و فصل کرد. برای ارتقای بهره وری باید جامعه ‍پذیری و مردم پذیری مورد توجه ویژه قرار گیرد. در آموزش های فرهنگی نباید صرفا به روش های قیم مآبانه دولتی بسنده کرد یا اینکه نباید اين روش را محور قرار داد بلکه توسعه فرهنگ باید با روش های غیردولتی دنبال شود.

در ابتدای این نشست نيز سید حمید کلانتری، مدیرعامل انجمن بهره وری ایران درباره اهداف برگزاری عصرانه های بهره وری از سوی این انجمن توضیحاتی ارائه دارد و در زمینه ضرورت بهره وری به خصوص با توجه به وضعیت شاخص های بهره وری در کشور، مطالبه عمومی ملی در زمینه توسعه و ایجاد نهضت بهره وری را مورد تاکید قرار داد. به گفته وي، فرهنگ نقش زیربنایی و کلیدی در ارتقای بهره وری دارد و برگزاری ششمین عصرانه بهره وری نیز با هدف کشف روش های موثر و تاثیرگذار فرهنگی بر افزایش دانش و همراهی و همکاری مردم و مسئولان در توسعه بهره وری کشور مورد توجه قرار گرفت.

بر اساس کتاب «اهمیت فرهنگ»، مقایسه فرهنگ در کشورهای مختلف نشان می دهد که کشورهایی که به موضوعاتی مثل سختکوشی، برنامه ریزی، نظم قانون و همکاری توجه داشته اند از رشد و توسعه بالاتری برخوردار بوده اند. مقایسه دو کشور کره جنوبی و غنا در سال های 1960 و 1993 میلادی بیانگر آن است که عناصر فرهنگی چه میزان بر توسعه بهره وری و توسعه کشور موثر هستند. بنابراين لازم است صاحبنظران ابعاد مختلف این موضوع را مورد توجه قرار دهند که چگونه می توان فرهنگ را در جامعه در خدمت توسعه بهره وری قرار داد، چگونه فرهنگ و بهره وری می توانند یک تعامل دوسویه و اثربخش با یکدیگر داشته باشند و چه رفتارهای فرهنگی در این زمینه موثرتر است؟