چهاردهمین عصرانه بهرهوری انجمن بهرهوری ایران به موضوع بهرهوری در صنعت و معدن اختصاص داشت.
چهاردهمین عصرانه بهرهوری انجمن بهرهوری ایران به موضوع بهرهوری در صنعت و معدن اختصاص داشت.
به گزارش روابط عمومی انجمن بهرهوری ایران در این نشست که از ساعت 17 روز یکشنبه 27 تیرماه 1400 برگزار شد، جمعی از صاحبنظران به بیان دیدگاه‌های خود در زمینه «بهرهوری در بخش صنعت و معدن، چالش‌های اساسی و راهکارها» پرداختند.
دکتر جعفر عسگری مشاور بهرهوری مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، دکتر سید مسعود همایونفر رییس انجمن مدیریت منابع انسانی ایران، مهندس محمدمهدی فنایی عضو اتاق بازرگانی ایران و موسس شرکت الکتروکویر و دکتر ابوالفضل کیانی نایب رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی میهمانان این نشست بودند. مهندس سید حمید کلانتری مدیرعامل انجمن بهرهوری ایران نیز مدیریت این نشست را برعهده داشت.
در ابتدای جلسه مهندس سید حمید کلانتری، مدیرعامل انجمن بهرهوری ایران گفت که در این نشست مبحث بهرهوری در صنعت را از سه حوزه بررسی می‌شود:
- بهرهوری در صنعت از حوزه کلان اقتصاد: در این بخش به مباحثی نظیر محیط کسبوکار ، سیاست‌های پولی و مالی، ثبات مالی، انعطاف‌پذیری در حوزه بهرهوری و سایر موارد پرداخته می‌شود. برخی از نابهره‌وری‌ها در حوزه صنعت و معدن ناشی از نابهره‌وری در بخش کلان اقتصاد است.
- بهرهوری در حوزه خرد بنگاه: در این بخش واحدهای صنعتی، بنگاه‌ها، شرکت‌ها با موضوعاتی از قبیل مدیریت، R&D، منابع انسانی، آموزش، کیفیت، نظام پرداخت، نوآوری و فناوری روبرو هستند. با دخالت در این عوامل، می‌توان میزان بهرهوری را افزایش یا کاهش داد.
- ابزارهای بهرهوری: برای ارتقای بهرهوری در این موضوع که مبحث‌های کمتر شناخته شده‌ای هستند، مسائلی از قبیل چرخه بهرهوری، مدیریت مشارکتی، مدیریت دانش، نظام آراستگی، نظام پیشنهادات و مواردی از این دست مدنظر قرار می‌گیرد که البته در این نشست کمتر به‌انها پر داخته می‌شود.
وی به ابعاد مختلف موضوع اشاره و خاطرنشان کرد: در بررسی موضوع دانشگاه‌ها و بهرهوری می‌توان دید که دانش از لحاظ مدارک بالا می‌رود، ولی از نظر میزان علم، بهرهوری پیدا نمی‌کند. 50 سال است این چالش را داریم، باید پرسید چگونه می‌توان به حل این موضوع پرداخت، همچنین نابهره‌وری در دانش و مدیریت کلان باید بررسی شود. آقای داود دانش جعفری آماری ارائه دادند که در آن آمار آمده است که 20 درصد از GDP کشور ایران مربوط به انبار است. یعنی یا مواد اولیه خام است یا کالای تولید شده است، این در حالی است که متوسط این آمار در کل دنیا، 2.4 درصد است، این چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟ باید بررسی شود چرا کالا تولید می‌شود، ولی به بخش مصرف و سرمایه نمی‌آید؟
در ادامه دکتر ابوالفضل کیانی نایب رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، به بیان مهم‌ترین چالش‌های بهرهوری در کشور پرداخت و گفت: داده (تمام منابع به کار رفته در فرآیند؟)، ماشین‌آلات، مواد اولیه، نیروی انسانی، انرژی، فناوری و مدیریت بخشی از این چالش‌هاست. مدیریت، نهاده مغفول مانده در محاسبات بهرهوری است
مدیریت مهم‌ترین عامل اثرگذار بر بهرهوری
به گفته وی، ذهنیت بهره‌ور مدیریت سازمان و تاثیرگذاری آن در خروجی‌های فرآیند و اثرگذاری مدیریت بر کارایی و اثربخشی فرآیند دو عامل مهم در این زمینه است. البته مدیریت، عامل تاثیرگذار بر سایر عوامل و نهاده‌های موثر بر بهرهوری است. ولی خود این نهاده (مدیریت) نیز به‌طور مستقیم بر بهرهوری کل اثرگذار خواهد بود.
دکتر کیانی تصریح کرد: وظایف کلیدی مدیریت شامل برنامه‌ریزی، سازماندهی، استخدام، تصمیم‌گیری، رهبری، برقراری ارتباط و نوآوری محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: اگر شاخص‌های بهرهوری کل و سنجش ارزیابی بهرهوری کل در نظرگرفته شود، باید تمامی منابع به‌کار رفته در فرآیند ماشین‌آلات، انرژی و فناوری لحاظ شود. در تمامی این موارد مدیریت مهم‌ترین مسئله است. مدیریت عامل مهم و تاثیرگذار بر روی بهرهوری است. خود نهاده عوامل موثر بر مدیریت بر روی محور بهرهوری اثر گذار است.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه به بیان آنچه در بهرهوری مدیریت اهمیت دارد، پرداخت و ادامه داد: استفاده به هنگام از فرصت‌ها و تهدیدات، نقاط قوت و نقاط ضعف و بررسی تاثیری که بر خروجی‌های سازمان دارند، سازماندهی و چابک‌سازی سازمان در برابر ساختار بروکراتیک و میزان تاثیر آن بر تغییر ستانده، استخدام و به‌کارگیری مبتنی بر شایستگی‌ها، بررسی هزینه تصمیمات درست و غلط به هنگام و دیرهنگام مدیران ارشد، راهبری و همسوسازی عوامل تاثیرگذار بر کارایی و اثربخشی سازمانی با هدف افزایش میزان تاثیرآن بر ستانده و توسعه ارتباطات داخل و خارج سازمان و میزان تاثیر آن بر افزایش خروجی‌های سازمان از مواردی است که در بهرهوری مدیریت اهمیت دارد.
انتقاد از عدم توجه به رویکرد پلتفرمی و هوشمند ارزیابی بهرهوری
وی با تاکید بر اینکه بهرهوری مدیریت به‌‌‌معنای استفاده بهینه از ظرفیت‌های مدیر در اجرای وظایف اصلی وی و در راستای ایجاد نتایج مطلوب است، از چالش عدم توجه به رویکرد پلتفرمی و هوشمند ارزیابی بهرهوری انتقاد کرد و گفت: در پلتفرم‌ها با استفاده از ابزارهای پردازش اطلاعات و هوش مصنوعی به‌طور مستمر همه منابع سازمان مورد پایش، اندازه‌گیری و بهبود مستمر قرار گرفته و چرخه بهبود مستمر بهرهوری ایجاد می‌شود.
دکتر کیانی بختیاری با بیان اینکه چهار عامل موثر در رشد اقتصادی کشور را رشد سرمایه‌گذاری (تشکیل سرمایه ثابت)، رشد بهرهوری (استفاده بهینه از سرمایه‌های موجود)، بهرهوری مدیریت (استفاده بهینه از ظرفیت‌های مدیر در اجرای وظایف اصلی) و نوآوری و خلاقیت (به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین) است، خاطرنشان کرد: بهرهوری هوشمند حاصل به‌کارگیری پلتفرم‌ها در استفاده از همه منابع سازمان و کنترل آنها به‌صورت مستقیم و خودکار، استفاده از ظرفیت‌های خالی سازمان در فعالیت سازمان‌های دیگر به‌طور خودکار و به‌کارگیری همزمان یک منبع در چندین پلتفرم مختلف به‌طور خودکار است و بهرهوری به‌عنوان مهم‌ترین عامل ارزش افزوده با معیارهای موجود بوده که می‌تواند بیشتر از 100 درصد شود؛ پدیده‌ای که معادل عبور از سرعت نور در جهان واقعی است!
وی با اشاره به اینکه ما امروزه با مفهوم جدیدی به‌نام نسبیت بهرهوری روبرو هستیم، به ذکر مثال‌هایی در این زمینه پرداخت و گفت: مدیریت هوشمند پارکینگ‌های عمومی و اختصاصی، قابل استفاده در پارکینگ‌های روباز و مسقف، شناسایی خطاهای صورت گرفته، نظارت بر عوامل محیط پارکینگ، روشنایی هوشمند در محیط پارکینگ، هدایت هوشمند صاحبان خودرو به محل پارک و برنامه زمانی کار خودروهاست. همان‌گونه یک سامانه امنیتی هوشمند و یکپارچه مقوله‌هایی مانند امنیت فیزیکی (سیستم کنترل دسترسی بر اساس برنامه از پیش تعیین شده، برنامه دسترسی به هر بخش (ورودی شهرک، انبار، مخازن و غیره)، ردیابی آنلاین متحرک‌های غیر پیش بینی شده، نظارت و کنترل دقیق بر تردد افراد، خودرها و محموله ها در محوطه و تطبیق با برنامه)، امنیت سایبری (نظارت و کنترل بر دیتا سنتر، تعریف لایه‌های امنیتی برای شبکه، ایجاد پایگاه داده‌ای از نرم‌افزارهای مورد نیاز و تعریف و کنترل دسترسی و سطوح مختلف آن)، سامانه هوشمند و بلادرنگ ایمنی (سیسستم بلادرنگ اعلام و اطفای حریق، شناسایی نشتی لوله‌های آب، شناسایی نشتی و انفجار لوله‌های گاز، شناسایی اتصالی برق، اندازه‌گیری مستمر فاصله خطی و روند گسترش خرابی بناها، پیش‌بینی عمر مفید بنا و برنامه‌های تخریب و بازسازی، قطع و وصل از راه دور کلیدهای برق و آب و گاز، مدیریت ایستگاه آتش نشانی و مدیریت موارد اورژانسی)، سامانه مدیریت هوشمند نیروی کار عمومی (برنامه زمانی و استقرار، ردیابی آنلاین و امنیت نیروی کار، به‌روزرسانی نیروی کار، مدیریت تیم‌های چندگانه، گردش کاری منعطف، پایگاه داده‌ای منسجم و جامع از نیروهای کاری متخصص موجود و نظارت بر سلامت هوشمند و ایمنی کارگران)، سامانه مدیریت بهینه محموله‌ها و انبارداری (بارگیری کالا از مبداء (کارخانه، بندر ، فرودگاه)، ورود کالا به محوطه مطابق با لیست نیازمندی‌ها و برنامه زمانی، مدیریت انبار و نگهداری کالا، نظارت بر سلامت کالا و توزیع کالا و سیستم مسیریابی بهینه) می‌شود.
کشور نیازمند توسعه ذهنیت بهرهوری و بهرهوری مدیریت
نایب رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی تصریح کرد: کشور نیازمند به توسعه ذهنیت بهرهوری و بهرهوری مدیریت است و تحقق بهرهوری با هوشمندسازی و اتوماسیون صنعتی دست یافتنی‌تر خواهد بود.
وی در پاسخ به این پرسش برای کاهش نابهره‌وری‌ها در این زمینه چه باید کرد، به طرح این پرسش پرداخت که 3 درصد از رشد 8 درصدی اقتصاد باید از سمت بهرهوری باشد. چرا اتفاق نمی‌افتد؟ و ادامه داد: چون اقتصاد ما اقتصاد بسته است.آیا اگر 2000 کالا نیاز داریم، باید همه را خودمان بسازیم؟ خیر!
وی ادامه داد: R&D خارجی به جای R&Dداخلی وجود دارد، مبحث همپایه‌سازی صنعت را داریم، مساله مهم این است که دنیا متوقف نیست. در اقتصاد باز، منابع انسانی و سایر موارد قابل بهره‌گیری است، مدیریت اتلاف در حال انجام است، لذا باید تلاش شود تا دیپلماسی اقتصادی برقرار شود، رویکردهای بهره‌ورانه در بخش صنعت توسعه پیدا کند و اتلاف‌ها کم شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی تصریح کرد: مبحث دیگر نگاه بهره‌ورانه است، نگاه دانش‌محور به سمت فناوری و فراوری‌های صنعتی است. رویکردهای جدید نوظهور را باید استقبال کنیم، کسب‌و‌کارهای پلتفرمی باید حمایت شوند، زنجیره تامین امن، سرعت در ردیابی کالا و کاهش اتلاف‌ها لازم است که نیازمند استفاده از اتوماسیون‌ها است. همان‌طور که مجازی شدن دانشگاه‌ها نمود بهرهوری است و همان‌طور که موسسه‌های مطرح خارجی از راه دور دارند فعالیت می‌کنند، یعنی کار بهره‌ورانه دارد اتفاق می‌افتد.
وی بار دیگر تاکید کرد: بهرهوری هوشمند در پلتفرم اتفاق می‌افتد و همه این کارها و تحولات جدید برای این است که بهرهوری بالا برود. رویکرد دنیا امروز گذر از فناوری‌های صنعتی برای حرکت به سمت بهرهوری است. آموزش‌ها مجازی شدند، یعنی بهره‌ورانه عمل می‌کنند، مشاوره‌ها نیز مجازی شده‌اند و به‌صورت بهره‌ورانه کار می‌کنند.
دکتر کیانی خاطرنشان کرد: یک اصطلاحی است که می‌گوید سوزنبان‌ها باید قطع ریل بدهند و مسیر را تغییر دهند تا بتوانند کارایی داشته باشند. باید نگاهی عمیق داشته باشیم و به مدیران و مسئولان آگاهی‌رسانی شود و گرنه هیچ نغییری مشاهده نخواهد شد.
مهم‌ترین مباحث مرتبط با بهرهوری مبحث نسان‌شناسی است
در ادامه مهندس محمدمهدی فنایی عضو اتاق بازرگانی ایران و موسس شرکت الکتروکویر با بیان اینکه در اتاق ایران جلساتی مرتبط با بهرهوری به‌طور مستمر برگزار می‌شود، گفت: مهم‌ترین مباحث مرتبط با بهرهوری مبحث خودشناسی و انسان‌شناسی است.
وی در این باره به 4 مساله اصلی مرتبط به انسان‌شناسی که در قرآن کریم آمده است، اشاره کرد و گفت: اول اینکه ما اشرف مخلوقاتیم و خدا افتخار می‌کند که اشرف مخلوقات را خلق کرده است، دوم خدا به انسان عقل داده است، سوم روح خدا به انسان دمیده شده است و چهارم فرشته‌ها بر انسان سجده کرده‌اند. پس هر انسانی سجود فرشتگان است پس من می‌توانم همه چیز را به میل خودم تغییر دهم، چون فرشتگان بر من سجده کردند.
این عضو اتاق بازرگانی در ادامه به حدیث از حضرت علی علیه السلام هم اشاره کرد و گفت: از ایشان سوال شد که ارزش هر کسی به چیست و حضرت علی علیه‌السلام فرمودند به طرز نگاه او بستگی دارد. بنابراین انسان ها نقش مهمی در تولید و بهرهوری دارند، بر همین اساس انسان‌ها باید قدردان باشند تا بتوانند بهرهوری مورد نیاز را داشته باشند. در شرکت‌ها باید گروه خلاق انتخاب شود و برای ایجاد ارزش افزوده و ارتقای بهرهوری، نیروی انسانی و افزایش محصول نقش مهمی داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: برای اینکه بهرهوری مطلوبی داشته باشیم باید چند عامل از جمله طرز تفکر خلاق بر سازمان همراه با بهره‌گیری از متخصصان با تجربه مورد توجه قرار گیرد. همچنین وجود رهبری که باور دارد اندیشه‌های نوین با وجود بهرهوری ضرورت دارد، لازم است تا برای نیروی انسانی و پاداش دادن به خلاقیت‌ها وقت بگذارد و در واقع کارهای خوب را معمولا همراه با پاداش و کارهای بد را معمولا تنبیه کند.
بهرهوری با تفکر انسانی و انسان‌مدارانه
مهندس فنایی خاطرنشان کرد: بهرهوری با تفکر انسانی و انسان‌مدارانه، سازمان به اوج بالندگی می‌رساند. بهرهوری باید در نظام سازمان با کرامت انسانی همراه بوده و اینکه نگاه انسان در سازمان به نگاه سازمان انسانی تبدیل شود.
وی با تاکید بر اینکه باید منافع جمع بر منافع فردی ارجحیت داشته باشد، تصریح کرد: در این صورت است که بهرهوری نهادینه خواهد شد. در واقع هدف کلی ما باید بر این باشد که منافع جمع بر منافع شخصی ترجیح داده می شود. این خودش یک نوع بهرهوری است.
نقش دل در مدیریت و بهرهوری
موسس شرکت الکتروکویر تصریح کرد: ما در شرکت خود از تمامی نیروهای جوان استفاده می‌کنیم و قبل از کرونا، یکشنبه‌ها یک روز مشاوره داشتیم که در آنها بر موضوعات مهمی تاکید می‌شود. به‌عنوان مثال در این جلسه‌ها مطرح می‌شد که هر فردی باید برای 5 سال آینده خود هدف داشته باشد، هدف مشخص داشته باشد. مدیران موفق هم اهداف مشخصی دارند و به بیان تجربیات خود می‌پردازند.
وی با اشاره به کتابی با عنوان «نقش دل در مدیریت» اثر مجتبی کاشانی تاکید کرد: برای بهرهوری باید نیروها عاشق باشند، ما بیش از 100 تا نیروی عاشق داریم یعنی اگر همان نقش دل در مدیریت اهمیت پیدا کرد و همه همکاران عاشق باشند، این عامل سبب شکوفایی بهرهوری در خود و سازمان خواهد شد.
این صنعتگر و کارآفرین ضمن اشاره مجدد به همدلی در کار خاطرنشان کرد: البته برای کاهش نابهره‌وری‌ها در کارها باید روابط کاری از روابط دوستانه جداگانه در نظر گرفته شود.
توجه آموزه‌های دینی به مقوله مهم بهرهوری
در ادامه دکتر جعفر عسگری مشاور بهرهوری مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی به بیان برخی آموزه‌های دینی درباره الزامات و تکالیف برای رشد و توسعه پرداخت و گفت: قرآن مجيد، در سوره رعد، آيه آمده است که خداوند متعال وضعيت هيچ امتي را متحول نخواهد كرد الا به اينكه آن قوم خود مايل به دگرگوني باشد، ضمن اینکه پيامبر گرامي اسلام (ص) می‌فرماید: من از فقر بر امتم بيم ندارم ولكن از آنچه بيمناكم، سوء تدبير است و امام علي (ع) می‌فرماید: برنامه‌ريزي درست، مال اندك را افزايش مي‌دهد و برنامه‌ريزي نادرست، مال فراوان را نابود مي‌كند.
وی با اشاره به اینکه جدیدترین تعریف از بهرهوری به‌عنوان حد اتصال کیفیت و ارزانی و سرعت بیان شده است. به بیان این پرسش پرداخت که چگونه بنگاه‌ها می‌توانند با رویکرد بهرهوری با بحران اقتصادی موجود مقابله کنند؟! و تصریح کرد: با عواملی مانند کاهش مصرف،کاهش اتلاف، اصلاح ساختار، افزایش درآمد، و استقرار نظام مدیریت بهرهوری می توان به خروج نسبی از بحران رسید.
نهضت «مودا»شناسی در دستور کار قرار گیرد
این مدرس و مشاور بهرهوری، در ادامه چرخه مدیریت بهرهوری (شکل 2) را شامل اندازه‌گیری بهرهوری، تحلیل و ارزیابی بهرهوری، برنامه‌ریزی بهبود بهرهوری و اجرای برنامه‌های بهرهوری دانست و گفت: نظام اداری باید بهره‌ور شود تا فرایند کار به‌طور مناسبی فعالیت کند. به‌علاوه شرکت‌ها باید «مودا»شناسی و عارضه‌شناسی شده و مسائل واحدهای مختلف بازرگانی، منابع انسانی و سایر بخش‌ها باید ریشه‌یابی و بررسی شوند. بدین ترتیب با حذف «مودا»ها می‌توان حدود 3 میلیارد تومان هزینه خالص سود به شرکت افزایش یابد.
وی در ادامه با بیان اینکه پروفسور«یوشیجی یوشیدا» که یکی از سرآمدان بهبود مستمر (کایزن) است معتقد بوده اگر نهضت موداشناسی راه بیافتد، بسیار می‌تواند بهره‌ور باشد، گفت: پیشنهاد این است مانند کشور مالزی عمل کنیم، وام به بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی به شرط ارتقای بهرهوری پرداخت شود و با نهادینه شدن بهرهوری آن وام به‌طور کامل برگردانده شده، یا بخشی از آن حذف و یا جوایز تشویقی داده شود و تجربه آن نیز منتقل شود. قسمتی از منافع آن دستاورد، باید به کسانی داده شود که آن‌را به‌وجود آوردند، بدین ترتیب با فرایند برد - برد می‌توان به ارتقای بهرهوری در تمام سطوح رسید.
ضرورت استقرار کامل نظام مدیریت بهرهوری در چارچوب برنامه هفتم توسعه
دکتر جعفر عسگری در ادامه ضمن ارائه مدل عملیاتی بهرهوری (شکل 3)، مشکلات اصلی فراروی ارتقای بهرهوری بخش صنعت، معدن و تجارت را تشریح کرد و گفت: این مسائل شامل موانع و مشکلات فضای بین‌المللی (تحریم، کرونا، ارز و...)، موانع و مشکلات داخل بنگاه اقتصادی (انواع موداها شامل فرآیندی، تولید، انبار، حمل‌و‌نقل، منابع انسانی و ...) و موانع و مشکلات فضای کسب و کار داخلی(قانون کار، نقدینگی، نظام مالیاتی، نظام تامین اجتماعی، قاچاق، فساد و...) است.
وی تاکید کرد: راهکار ارتقای بهرهوری، استقرار کامل نظام مدیریت بهرهوری در بنگاه‌های صنعتی، معدنی و تجاری در چارچوب قانون برنامه هفتم توسعه با تاکید بر نظام بهرهوری هوشمند است.
ضرورت آموزش الفبای بهرهوری
وی در پاسخ به این پرسش که برای رفع نابهره‌وری در این زمینه چه باید کرد، خاطرنشان کرد: قرائتی که از بهرهوری می‌شود، قرائت استانداردی نیست و به بازنگری اساسی نیاز دارد و به جای «آب، بابا»، باید الفبای بهرهوری یاد داد. هیچ نهادی، نظام بهرهوری را استانداردسازی نکرده است، فقط در روز اول خردادماه به مناسبت روز بهرهوری، جشن گرفته می‌شود. بسیاری از موضوعات باید بازنگری اساسی شود. بعضی از این شرکت‌ها باید بازپس گرفته شود و به واحدهای دیگر سپرد تا متخصص نظام بهرهوری وارد کار شود. صداوسیما، انجمن‌ها و نهادها همه باید در این زمینه کار کنند. در وبینارها و سمینارها، باید به این موضوع پرداخته شده و لازم است که قرائت جدید و نوینی از آن داشته باشیم.
تاکید بر رویکرد تعالی انسانی در ارتقای بهرهوری
سپس دکتر سید مسعود همایونفر، رییس انجمن مدیریت منابع انسانی ایران، به بیان توضیحات خود در زمینه صنعت و معدن و بهرهوری پرداخت و با اعلام سه خبر تصویب سند ارتقای بهرهوری بخش‌های اقتصادی در هیات دولت و ابلاغ آن به دستگاه‌ها، ابلاغ نظام‌نامه تعالی مدیریت منابع انسانی دستگاه‌های اجرایی و همچنین ویرایش 1400 مدل تعالی با همکاری سازمان مدیریت صنعتی گفت: یک اتفاق بزرگ در حوزه بهرهوری، مدیریت ارزیابی تعالی نیروی انسانی است. اگر روند بهرهوری در کشورهای مختلف دنیا به‌ویژه آسیای جنوب بررسی شود، مشخص می‌شود که رویکرد بهرهوری با یادگیری از دیگران و کسب تجربه‌های جدید مهم است.
وی بر رویکرد تعالی منابع انسانی تاکید و تصریح کرد: جدیدترین رویکرد ارزیابی حوزه‌های مرتبط با منابع انسانی یک سازمان، رویکرد تعالی منابع انسانی است. این رویکرد از شاخص‌های برتر در حوزه‌های مرتبط با منابع انسانی یک سازمان بهره می‌گیرد، به عبارت روشن‌تر، مدل تعالی منابع انسانی چارچوب جامعی از ارزش‌های محوری، معیارها و شاحض‌های برتر در تمامی ابعاد منابع انسانی یک سازمان ارائه می‌کند به‌گونه‌ای که از طریق آنها می‌توان با ارزیابی مستمر فعالیت‌ها، فرآیندها و نتایج منابع انسانی، نقاط قوت و حوزه‌های بهبود سازمان را شناسایی و سپس برنامه‌ریزی کرد.
به‌گفته دکتر همایونفر، تعالی منابع انسانی چارچوب بسیار مؤثری است که می‌تواند شرکت‌ها و سازمانها را در حوزه منابع انسانی به‌سوی تعالی منابع انسانی رهنمون کند. امروزه بسیاری از کشورهای دنیا، علاوه بر تشویق سازمانها و شرکت‌ها به پیروی از مدل‌های تعالی سازمانی از جمله EFQM، بالدریج و دمینگ، از طریق مؤسسات و انجمن‌های حرفه‌ای مدیریت و توسعه منابع انسانی به شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در حوزه منابع انسانی به‌موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کرده باشند، جوایز و استانداردهایی در سطح ملی و بین‌المللی اعطاء می‌کند که به ارتقای این روند کمک می‌کند.
وی در ادامه تصریح کرد: از جمله کاربردهای رویکرد تعالی منابع انسانی، شناخت و تمرکز آگاهانه بر نقاط قوت و قابل بهبود حوزه‌های منابع انسانی، برنامه‌ریزی بهبود منابع انسانی (کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت)، بهبود و یا طراحی مجدد ساختار، فرآیندها، فعالیت‌ها و سیستم‌های منابع انسانی، به‌کارگیری معیارهای مختلف برای افزایش سهم منابع انسانی در تحقق اهداف و استراتژی‌های کسبوکار و همچنین به‌کارگیری شاخص‌های عملکردی مختلف برای نشان دادن سهم منابع انسانی در عملکرد سازمانی است.
ارزش‌های محوری مدل تعالی منابع انسانی
رییس انجمن مدیریت منابع انسانی ایران، ارزش‌های محوری مدل تعالی منابع انسانی را رهبری استراتژیک، نگرش سرمایه‌ای به منابع انسانی، یادگیری، توسعه و بهبود مستمر، تاکید بر مسئولیت اجتماعی، اخلاق‌مداری و ارزش‌مداری و تمرکز بر نتایج حاصل از مدیریت مبتنی بر فرآیند برشمرد و گفت: به سمت مدل‌های تعالی داریم حرکت می‌کنیم، این روش بسیار عالی است و برای نظام‌های مدیریتی می‌توان از این مدل‌ها مدد گرفت.
وی تصریح کرد: ما در انجمن مدیریت منابع انسانی ایران از این روش مدل تعالی نیروی انسانی استفاده می‌کنیم. اگر به عمق برویم و به ریشه‌ها رجوع کنیم، ریشه‌یابی عمیقی می‌توانیم در زمینه بهرهوری داشته باشیم. بنابراین نوعی تغییر و تحول در سطح کلان و تحقیق عمیق نیاز است که چرا با وجود مشاوران بهرهوری، در سطح کلان مشکلات عمده داریم، چنانچه با ادبیات مربوطه و چالش‌ها در این زمینه آشنا هستیم، ولی به عمق پرداخته نشده است. بنابراین چالش‌های کلان باید بررسی شود.
به گفته دکتر همایونفر، درگزارشی که سازمان بهرهوری ارائه داده میزان بهرهوری و شاخص‌های مربوطه از سال 1379 تا 1395 مورد سنجش قرار گرفته و در این بررسی نشان داده شده که رتبه ایران در شاخص رقابت‌پذیری نوسان بسیاری داشته و رشد هم نداشته است. از سال 2010 تا 2017 شاخص حمکرانی خوب که از منفی 2.5 تا مثبت 2.5 اندازه‌گیری می‌شود، در تمام سال‌ها میزان شاخص حکمرانی خوب همواره منفی بوده است. بنابراین باید این پرسش‌ها مطرح شود که تا چه اندازه مقررات کیفیت دارد و چقدر توانستیم فساد را از بین ببریم و میزان کارایی دولت، قوانین و مقررات، کیفیت اعمال و حاکمیت قانون تا چه اندازه بوده است؟
اولویت‌ها شناسایی شود
آقای دکتر همایونفر در خصوص رفع نابهره‌وری‌ها به مقوله‌ها چرا، چگونه و چطور اشاره کرد و گفت: در گام نخست بحث چرایی مطرح است، اینکه به کجا داریم می‌رویم و اهداف کجا است؟ باید اهداف باید مشخص شده که البته در راستای ارزش‌های انسانی بیان شود. در سطح کلان باید ببینیم اهداف‌مان چیست، اهداف را تعیین کرده و فلسفه وجودی را در انسان‌ها و ارزش‌های انسانی باید جستجو کرد.
وی افزود: در همین راستا، اولویت‌ها باید مشخص شده، به چگونگی و چرایی عمق ماجرا باید توجه شود که با چه رویکردی و چه روشی در سطح کلان این موضوعات لازم است مورد بررسی قرار گیرد. اینکه برای انسان‌ها و جامعه بشری چه می‌خواهیم انجام دهیم و آنها را با چه رویکردها و چه روش‌هایی می‌خواهیم عملیاتی کنیم؛ چه چیزی را می خواهیم به دست بیاوریم.
همایونفر با اشاره به کتاب «همیشه با چرا شروع کنیم» اثر سایمون سینک، خاطرنشان کرد: همیشه مباحث را برای ارتقای بهرهوری با مبحث چرا شروع کنیم. انگیزه‌بخشی در این زمینه هم با گره‌خوردن به‌عوامل بیرونی، کار چندان سختی نیست. انگیزه‌دادن به مخاطب برای خرید محصول یا خدمت، روشی است که بیشتر مدیران و رهبران کسب‌وکارها در پیش می‌گیرند، بدون آنکه دقیقا بدانند چرا آن کار را انجام می‌دهند. ممکن است بتوانیم با دادن انگیزه به مشتریان‌مان آنها را به خرید هم واداریم. حتی ممکن است آنها بارها از شما خرید کنند؛ اما وفاداری دائمی و ایجاد مشتری وفادار، موضوعی است که به دلیل مشخصی در درون نیاز دارد. مشتری وفادار درواقع به‌دنبال پاسخ به این پرسش است: «چرا این محصول را ساخته‌اید یا چرا این خدمت را ارائه می‌دهید؟»
وی تاکید کرد: رهبران عالی کسانی هستند که با الهام‌بخش‌بودن، حسی از هدفمندی یا احساس تعلق را در افراد ایجاد می‌کنند. این رهبران جمعی از دنبال‌کنندگان را برای خود به‌وجود می‌آورند، نه به این دلیل که تحریک می‌شوند؛ بلکه به این دلیل که تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند و با آن کسبوکار تعامل می‌کنند.
دایره طلایی؛ راهی به سوی تعالی نیروی انسانی و بهرهوری؟!
رییس انجمن مدیریت منابع انسانی ایران ادامه داد: دایره طلایی چهارچوب مفیدی است که سایمون سینک به‌منظور شرح روشش برای رهبران آماده کرده است. در مرکز این دایره «چرا» قرار دارد و دایره بیرونی دومی «چگونه» است و در نهایت، حلقه بیرونی به «چه چیز» اختصاص دارد. هر کسب‌وکاری از دایره بیرونی خبر دارد، می‌تواند محصول و خدمات و صنعت فعالیتش را شرح دهد و رقبایش را می‌شناسد.
وی ادامه داد: برخی از کسب‌وکارها دایره دومی، یعنی چگونگی را هم می‌دانند و می‌توانند درباره ارزش‌ها و تمایزشان با دیگران صحبت کنند؛ اما تنها تعداد اندک‌شماری از کسب‌وکارها هستند که می‌توانند درباره‌ی دایره درونی شرح دهند و چرایی خود را بیان کنند. آنها اهداف و دلایل و عقایدشان را به‌خوبی می‌دانند.
دکتر همایونفر افزود: دایره «چرا» دلیل بودنشان است و این چرا همان دلیلی است که افراد به‌خاطرش کسب‌وکارشان را دنبال می‌کنند. از آنجا که دایره بیرونی، یعنی چه چیز، آسان‌ترین موضوع برای شرح‌دادن است، بیشتر کسب‌وکارها و رهبران با همین دایره شروع می‌کنند. گاهی اوقات آنها به چگونگی انجام کار هم فکر می‌کنند و به آن می‌رسند؛ اما به‌ندرت پیش می‌آید درباره چرا صحبت کنند و پا به‌درون دایره مرکزی بگذارند. آنها از بیرون دایره طلایی به درون حرکت می‌کنند؛ اما سایمون معتقد است این حرکت را با احترام به دایره طلایی باید از درون به بیرون شروع کرد. با چرا شروع و درباره چگونگی بحث کنید و با چه چیز کار را به‌پایان ببرید.
مهندس سید حمید کلانتری، مدیرعامل انجمن بهرهوری ایران نیز در پایان تاکید کرد: هر فردی باید از خودش شروع کرده و هر فردی در هر بخشی است باید بهرهوری را در آن بخش بالا ببرد و باید ارتقای بهرهوری از آن بخش آغاز کند.
شکل ها:
مطالب مرتبط:
