در آستانه آغاز برنامه هفتم توسعه و نسیم ایجاد تغیر و تحول نسبی، با انتخاب رئیس جمهوری چهاردم، انتظار می رود که دولت جناب آقای دکتر پزشکیان جایگاه قانونی همراه با ماموریت و اختیارات و سازماندهی نوینی را به سازمان ملی بهره وری ایران اعطا کند تا این سازمان بتواند تعریف ساده بهره وری، یعنی “انجام کارهای درست به روشهای صحیح” را در همه ارکان اقتصادی از طریق جاری و نهادینه سازی دغدغه بهبود بهره وری ملی در جامعه به تدریج فراهم کند.
به گزارشروابط عمومی انجمن و به نقل از پایگاه خبری بهره ورنیوز، جعفر عسگری، مشاور بهره وری در ادامه مقاله گذشته خود با عنوان «سازمان ملی بهره وری ایران و دغدغه بهبود بهره وری» نوشته است:
در مقاله پیشین مورخ ۲۳/۴/۱۴۰۳ نوشتم که سازمان ملی بهره وری ایران با نگاه ملی به ارکان چهارگانه اقتصاد ملی یعنی:
الف- حدود ۲۵ میلیون خانوار شهری، روستایی، عشایری و خانوار دسته جمعی (پادگانها، زندانها، نوانخانه ها و …)
ب- حدود ۷ میلیون بنگاه اقتصادی و واحدهای کسب وکار صنفی
ج- نطام اداری با حدود ۲/۳ میلیون نفر کارمند و حاکمیت شامل نهادها، موسسات عمومی، نظامی وانتظامی و …
د- تعامل با دنیای خارج شامل بیش از ۱۳۰سفارتخانه و رایزن‌های فرهنگی و بازرگانی و…
به عنوان مسئول، نهاد اصلی و سکاندار حرکت بهبود بهره وری ملی ایران بایستی ماموریت داشته باشد که ماهیت ومفهوم ساده بهره وری را به شرح زیر:
۱- انجام کاردرست به روش صحیح
۲- ایجاد کارایی و اثربخشی در تولید کالاها و خدمات
۳- تولید کالاها و خدمات بیشتر و بهتر با منابع، هزینه و زمان کمتر
را در همه فرایندها، فعالیتها و اقدامات مربوط به ارکان ۴گانه اقتصاد کشور جاری سازی و نهادینه سازی کند.
علت، اهمیت و ضرورت تحقق تدریجی هدف مهم فوق را، که در چارچوب «نهضت و یا حرکت ملی بهبود بهرهوری و در بستر ایجاد دغدغه بهبود بهره وری صورت میگیرد به کمک چند مثال، شاخص ومتغیر آماری به مصداق Fact & Figure میتوان توضیح داد:
۱- با اینکه در برنامه های چهارم، پنجم و ششم توسعه، طی ۱۵ سال گذشته، قانونگذار تصویب کرده بود که از متوسط ۸ درصدی رشد سالانه تولید حدود 2.5 درصد آن توسط رشد بهره وری تامین شود، ولی این هدف ملی و قانونی مهم تاکنون هرگز تحقق نیافته است! چرا؟
۲- ایران جزو معدود کشورهای جهان است که درآن شدت انرژی دارای روند صعودی و بهره وری انرژی دارای روند نزولی است. در حالی که کارشناسان میدانند که شاخص شدت انرژی دارای تاثیر منفی بر رشد بهره وری ملی و شاخص بهره وری انرژی دارای اثر مثبت بر شاخص بهره وری ملی میباشد! چرا؟
۳- سالهای متمادی است که به دلیل ناترازی انرژی، در فصل گرما کمبود برق ودر فصل سرما کمبود گاز، به شدت بنگاههای اقتصادی را با مشکل و محدودیت جدی مواجه میسازد که نه تنها عدم تحقق رشد تولید و رشد بهره وری را باعث میشود بلکه جهت خلاف شعار سال یعنی «جهش تولید با مشارکت مردم» عمل مینماید! چرا؟
و این در حالی است که یک کارشناس آلمانی در یک سمینار اظهار داشته اگر آلمان کویر ایران را در اختیار داشت نه تنها برق آلمان بلکه برق بخش اعظم اروپا را نیز تامین میکرد!.
۴- نظام اداری ژاپن با حدود ۱۴۰ میلیون نفر جمعیت حدود ۵۰۰ هزار نفر پرسنل دارد، درحالی که نظام اداری ایران با حدود ۸۶ میلیون نفر جمعیت حدود ۲/۳ میلیون نفر کارمند دارد! چرا؟
۵-از بودجه سالانه کشور حدود ۱۰۰۰ وزارتخانه، سازمان، مرکز، شرکت دولتی، نهاد، انجمن، پژوهشکده و … سهم می برند، در حالی که بخش قابل توجهی از این واحدهای بودجه بگیر با متر وعینک بهره وری، از کارایی و اثربخشی لازم برخوردار نیستند! چرا؟
زمانی که آقای دکتر علی لاریجانی ریاست مجلس را بر عهده داشتند در عکس العمل به ناترازی همیشگی هزینه ها با درآمد های بودجه بطور شجاعانه حقیقت تلخی را مطرح کردند وآن اینکه حدود دوسوم از هزینه ای کشور غیرضروری است!
6- الگوی مصرف خانوارهای ایرانی نشان می دهد که مصرف سرانه برخی از مواد خوراکی و غیرخوراکی مانند روغن، نان، آب، برق، بنزین، تلفن و … بیشتر از استاندارد جهانی و اقلام ضروری و مفید مانند ماهی و از سوی دیگر، مطالعه کتاب و روزنامه و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و … کمتر از استاندارد جهانی است! چرا؟
جالب است عنوان شود که مردم در دهک های بالای درآمدی با مصرف بیشتر روغن ناخواسته افزایش چربی خون را دامن زده و با ابتلا به انواع بیماری های قلب و عروق؛ نه تنها هزینه زیادی را بر خود و دولت تحمیل می کنند بلکه باعث ترافیک بیمار و نوبت دهی در بیمارستان ها میشوند!
۷- آیا مطالبی که جوانان ما در طول ۱۲ سال در مدارس و در طول ۴ سال در دانشگاه ها (سطح کارشناسی) می آموزند، نیازهای واقعی ادارات، بنگاههای اقتصادی و واحدهای جامعه را برطرف میکند؟
آیا نمی شود مدت زمان آموزش را بهینه کرد؟ آیا نمی شود مطالبی بر اساس شیوه های درست زندگی کردن و بخصوص روشهای حل مسئله را به آنها آموخت که در زمان ورود جوانان به جامعه؛ اشتغال، ازدواج، تعامل با دیگران در کنار خدمات دولتها و محاکم قضایی به رفع برخی از مشکلات رو بتزاید جامعه کمک کنند؟
مرحوم آیت اله شاهرودی، رئیس وقت قوه قضائیه در یکی از سالها اظهار داشتند که سالی حدود ۱۵ میلیون پرونده در قوه قضائیه تشکیل میشود که نه تنها رسیدگی به آنها نیروی انسانی و بودجه زیاد نیاز دارد، بلکه طولانی شدن رسیدگی ها باعث نارضایتی مردم از حاکمیت میشود.
۸- قیمت تمام شده هر دقیقه از برنامه های صدا و سیما حدود بیش از یک میلیون تومان برآورد میشود. آیا همه برنامه های تولیدی صدا وسیما از کارایی و اثربخشی مطرح در تعریف بهره وری برخوردار است؟ چه سازمانی و یا نهادی بایستی پاسخگوی این دغدغه ها باشد؟
۹- ارکان و ستونهای بهره وری هر کشوری را ۴ سرمایه مادی، فیزیکی، انسانی و اجتماعی تشکیل میدهد. چندین سال است که روند خروج فارغ التحصیلان نخبه دانشگاهای شریف، تهران و… از کشور شروع شده و متقابلا کشور پذیرای مهاجرین با مهارت و تحصیلات کمتر از کشورهای همسایه است که هر دو عوامل مزبور به نوعی تضعیف سرمایه انسانی و بهره وری ملی را به همراه دارد. چه سازمان و یا نهادی بایستی دغدغه ناترازی و ترکیب مهاجرت را داشته باشد؟
۱۰- نمایندگان‌مجلس شورای اسلامی در طول ۱۵ سال گذشته، که وظیفه اصلی آنها قانون گذاری و نظارت بر اجرای قوانین است، تا آنجایی که نگارنده مطلب اطلاع دارد، حتی یکبار مسئولان بخشهای دولتی را استیضاح نکرده اند که چرا براساس مواد قانونی برنامه های توسعه، هرگز رشد سالانه 2.5 درصدی بهره وری کل عوامل تولید (TFP)در اقتصاد ملی تحقق نیافته است؟ چه سازمانی و یا نهادی بایستی یادآوری، اخطار، هشدار و… لازم را به نمایندگان مجلس در این غفلت مهم بدهد؟!
۱۱- و… تو خود حدیث مفصل بخوان ازاین مجمل !
مصادیقی که بطور نمونه بیان شد همراه با هزاران نمونه دیگر، هر یک به سهم خود، زخمی بر پیکر بهره وری ملی ایران ایجاد کرده و باعث شده که در طول برنامه های توسعه گدشته نه رشد تولید و نه رشد بهره وری به میزان قانونی مصوب در برنامه ها تحقق نیاید و به تبع آن شاهد بروز و افزایش مشکلات فراوان و پیچیده در جامعه هستیم.
اینک در آستانه آغاز برنامه هفتم توسعه و نسیم ایجاد تغیر و تحول نسبی، با انتخاب رئیس جمهوری چهاردم،، انتظار می رود که دولت جناب آقای دکتر پزشکیان جایگاه قانونی همراه با ماموریت و اختیارات و سازماندهی نوینی را به سازمان ملی بهره وری ایران اعطا کند تا این سازمان بتواند تعریف ساده بهره وری، یعنی “انجام کارهای درست به روشهای صحیح” را در همه ارکان اقتصاد کلان شامل خانوارها، بنگاههای اقتصادی، دولت و حاکمیت و تعامل با دنیای خارج از طریق جاری و نهادینه سازی دغدغه بهبود بهره وری ملی در جامعه به تدریج فراهم کند.
چطور و چگونه؟ دعوت می شود اندیشمندانی که دغدغه بهبود بهره وری ملی را دارند در این هم اندیشی مهم مشارکت کنند.
