به قرن ۲۱ وارد شده‌ایم، در حالی که بهره‌برداری بی‌رویه انسان از منابع طبیعی و رفتار غیرمسئولانه او در حفظ این منابع برای نسل‌های آینده، تداوم حیات روی زمین را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. پیامدهای این رویکرد نادرست نه تنها طبیعت را تحت تأثیر قرار داده، بلکه آثار آن در اقتصاد و اجتماع نیز نمایان شده است. پیش‌بینی می‌شود با افزایش جمعیت جهان به ۸.۹ میلیارد نفر تا سال ۲۰۵۰، زنگ خطر مصرف بی‌رویه و بهره‌برداری بیشتر از منابع محدود و تجدیدناپذیر برای همه ساکنان زمین به صدا در آید.
در دنیای امروز، بنگاه‌های اقتصادی چاره‌ای جز توجه به پایداری و افزایش بهره‌وری در تمامی مراحل تولید کالا و ارائه خدمات خود ندارند. این امر به تدریج برای کسب‌وکارها به ضرورتی قانونی و الزامی برای بقا در بازار تبدیل شده است.
به همین دلیل، انجمن بهره‌وری ایران تصمیم گرفت با برگزاری رویداد "تولید مسئولانه و بهره‌وری"، ضمن معرفی و برجسته‌سازی اقدامات و رفتارهای پایدار و مسئولانه بنگاه‌های اقتصادی، محرکی برای هدایت جامعه و صنعت به سوی توسعه پایدار باشد. هرچند این مسیر طولانی به نظر می‌رسد، اما با هم‌افزایی و تجمیع ظرفیت‌های نهادهای تأثیرگذار و تلاش کارشناسان در این حوزه، بدون شک هدفی قابل دستیابی خواهد بود.
با توجه به این مقدمه سخنرانان و شرکت کنندگان در رویداد تولید مسئولانه وبهره وری در راستای رسیدن به هدف فوق توجه به نکات زیر را ضروری دانستند.
- تولید پایدار و مسئولانه، نه تنها به معنای افزایش تولید و بهره‌وری اقتصادی است، بلکه دربرگیرنده اصول اخلاقی، اجتماعی، و زیست‌محیطی نیز می‌باشد. تولیدی که به سلامت اجتماعی، اقتصادی، و زیست‌محیطی توجه داشته باشد، می‌تواند بستری برای اشتغال پایدار، کاهش فقر، و حفظ منابع طبیعی کشور فراهم کند. مفهوم مسئولیت اجتماعی در عصر حاضر و در سازمان‌های پیشرفته، دیگر به امور خیریه محدود نمی‌شود، بلکه شامل کلیه فعالیت‌هایی است که به توسعه پایدار بنگاه و جامعه پیرامون آن منجر می‌شود. بنابراین، ترویج این فرهنگ از وظایف سازمان‌های مسئول و تشکل‌های مردم‌نهاد است که باید به آن توجه ویژه داشته باشند.
- در شرایطی که کشور از یک‌سو با بحران ناترازی در بخش‌های مهمی همچون آب و انرژی مواجه است و از سوی دیگر، آلودگی هوا و زیست‌محیطی حیات جامعه و نسل‌های آینده را تهدید می‌کند، مسئولیت دولت و بنگاه‌ها در کاهش مصرف و استفاده بهینه از منابع مضاعف بوده و توجه به منابع جدید و تجدیدپذیر مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، بازیافت پسماندها، و استفاده از پساب، برای پایداری و حفظ منابع برای نسل‌های آینده امری اجتناب‌ناپذیر است.
- اقتصاد چرخشی می‌تواند راهکاری مؤثر برای مدیریت بهینه منابع، کاهش آلودگی‌ها، و افزایش بهره‌وری اقتصادی باشد. در این مدل، بازیافت، بازسازی، و استفاده مجدد به عنوان راهبردهای کلیدی در نظر گرفته می‌شوند که می‌توانند به بهینه‌سازی مصرف منابع کمک کنند و پایه‌ای مستحکم برای تحقق توسعه پایدار در کشور فراهم سازند. حرکت به سمت اقتصاد چرخشی نیازمند همکاری همه‌جانبه بین بخش‌های دولتی، خصوصی، و جامعه مدنی است. باید سیاست‌هایی تدوین شود که استفاده مجدد، بازیافت، و کاهش ضایعات را در صنایع مختلف، به ویژه صنایع پتروشیمی، کشاورزی، و بسته‌بندی، تقویت کنند. همچنین، ایجاد چارچوب‌های قانونی برای حمایت از فعالیت‌های مبتنی بر اقتصاد چرخشی، ضروری است.
- سوء مدیریت پسماند در ایران علاوه بر خسارت‌های زیست‌محیطی گسترده، به اقتصاد کشور نیز ضررهای جدی وارد کرده است؛ به طوری که این خسارت‌ها به حدود ۸۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که با شفاف‌سازی مناسبات بازار پسماند و ضایعات و توسعه بازیافت، اقتصاد کشور می‌تواند سالانه تا ۱۰ میلیارد دلار ارزش‌افزوده تولید کند. این امر تنها با اصلاحات قانونی، توسعه زیرساخت‌های نوین و مشارکت فعال شهروندان و بخش خصوصی محقق خواهد شد. ساماندهی مجوزهای جمع‌آوری ضایعات و ایجاد انگیزه‌های اقتصادی برای شهروندان و بخش خصوصی، کلید موفقیت در مدیریت پسماند و توسعه صنعت بازیافت است.
- در دنیای امروز، فناوری‌های نوین و دیجیتالی نقشی حیاتی در افزایش بهره‌وری ایفا می‌کنند. تولیدکنندگان باید رویکردهای نوآورانه‌ای را برای کاهش مصرف مواد اولیه، افزایش طول عمر محصولات و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید به کار گیرند. این اهداف با استفاده از فناوری‌های نوین، مواد سازگار با محیط‌زیست و طراحی محصولات قابل بازیافت و بازسازی می‌تواند به واقعیت تبدیل شود.
- یکی از راهبردهای اساسی برای افزایش بهره‌وری، حذف رانت‌ها و انحصارات، تقویت رقابت‌پذیری و ایجاد فضای سالم کسب‌وکار است. کاهش مداخلات دولتی در قیمت‌گذاری و بهبود فضای رقابتی می‌تواند بستر مناسبی برای پایداری اقتصادی و ارتقای بهره‌وری در بنگاه‌ها و صنایع مختلف ایجاد کند.
- توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، تربیت نیروی کار متخصص و توانمند و حمایت از استعدادهای برتر، از جمله الزامات اصلی در حرکت به سمت افزایش بهره‌وری است. اصلاح ساختارهای آموزشی و برنامه‌های توانمندسازی نیروی انسانی می‌تواند گامی مؤثر در جهت تحقق اهداف بهره‌وری و توسعه پایدار باشد.
- بهره‌وری ملی به تنهایی قابل دستیابی نیست. همکاری و تعامل با دیگر کشورها و بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی می‌تواند به افزایش دانش و توانمندی‌های ملی کمک کند. سیاست‌های توسعه‌ای باید بر مبنای همکاری‌های بین‌المللی و بهبود روابط با کشورهای منطقه و جهان تدوین شوند.
در پایان، لازم است ضمن قدردانی از شرکت‌کنندگان و حامیان رویداد، از شرکت مدیریت رویداد نوین به عنوان مجری این رویداد و از زحمات کلیه کارکنان آن مجموعه تشکر نماییم. همچنین از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به خاطر میزبانی این رویداد قدردانی ویژه به عمل می‌آوریم.
به امید آینده‌ای روشن و پایدار برای ایران عزیز
انجمن بهره‌وری ایران
رویداد تولید مسئولانه
مهر ۱۴۰۳
