کمبود نیروی کار بسیاری از کشورهای توسعه یافته از جمله کشورهای عضو سازمان بهره وری آسیایی را تحت تاثیر قرار می دهد و اتوماسیون را به یک راه حل بالقوه برای افزایش بهره وری تبدیل می کند. این مقاله به چگونگی تغییر اتوماسیون میپردازد و اثرات آن را بر مشاغل و بهرهوری می پردازد.
کمبود نیروی کار بسیاری از کشورهای توسعه یافته از جمله کشورهای عضو سازمان بهره وری آسیایی را تحت تاثیر قرار می دهد و اتوماسیون را به یک راه حل بالقوه برای افزایش بهره وری تبدیل می کند. از طریق بررسی ادبیات موضوع، این مقاله به چگونگی تغییر اتوماسیون میپردازد و اثرات آن را بر مشاغل و بهرهوری می پردازد و همچنین تعادل بین استفاده از رباتها و تکیه بر نیروی کار مهاجر برای رسیدگی به شکافهای نیروی کار بررسی میکند.
چشم انداز روباتیک در اعضای APO
رباتیک به دو دسته اصلی تقسیم می شود: ربات های صنعتی و ربات های خدماتی (Schneider et al., 2018). ربات های صنعتی به شدت در بخش هایی مانند خودرو، الکترونیک و ماشین آلات استفاده می شوند. در این زمینه، رباتها بهعنوان سنتی و مشارکتی طبقهبندی میشوند، به طوری که روباتهای مشارکتی در حال حاضر تنها ۱۰ درصد از رباتهای صنعتی در سطح جهان را تشکیل میدهند.
در همین حال، رباتهای خدماتی چیزی جز انجام وظایف مفید برای انسان یا تجهیزات به استثنای کاربردهای اتوماسیون صنعتی، مانند خدمات پزشکی، نظافت حرفهای، و حملونقل و تدارکات تولید نمیکنند (فدراسیون بینالمللی رباتیک، 2024).
در بین کشورهای عضو سازمان بهره وری آسیایی، تایوان، ژاپن و کره جنوبی در بین پنج بازار بزرگ برای نصب سالانه رباتهای صنعتی فهرست شدهاند که از این میان، 51 درصد از نصبها در تایوان (فدراسیون بینالمللی رباتیک، 2024) است. شکل 1 نصب سالانه ربات های صنعتی را در سال 2023 نشان می دهد.
از نظر مصرف کننده صنعتی در نصب ربوتها، برق و الکترونیک (electrical/electronics) بیشترین تعداد نصب سالانه را در این سه کشور داشته است، که با احتساب تایوان به 77000 واحد در سال 2023 رسید که پس از آن خودروسازی و فلزات و ماشین آلات قرار دارد.(شکل 2).
در کره جنوبی، قطعات/دستگاههای الکتریکی نیز با میانگین نصب 4091 دستگاه در سال طی سالهای 2021 تا 2023، پیشرو در صنعت هستند. تایوان، ژاپن و کره جنوبی نیز در میان 10 تامین کننده برتر ربات خدماتی قرار دارند.
ژاپن که اغلب «سرزمین ربات های در حال ظهور» نامیده می شود، پیشگام روباتیک در صنایع مختلف بوده است. مولدترین بخش های ژاپن – خودرو و الکترونیک – به طور قابل توجهی به اتوماسیون متکی هستند که منجر به افزایش بهره وری قابل توجهی شده است.
با کاهش نیروی کار ژاپن، به ویژه شرکت های کوچک و متوسط برای جذب و حفظ کارگران تلاش می کنند و اتوماسیون را به گزینه ای جذاب تبدیل می کند (هاماگوچی و کوندو، 2017). این روند جمعیتی منحصر به ژاپن نیست، اما ژاپن آن را شدیدتر از سایر اقتصادهای توسعه یافته تجربه می کند.
اتوماسیون و اشتغال
افزایش تقاضا برای اتوماسیون عمدتاً ناشی از کمبود شدید نیروی کار است. جمعیت سالخورده همچنین باعث افزایش تقاضا برای روباتها در خارج از صنایع سنتی میشود و به مدارس، بیمارستانها، خانههای سالمندان و حتی فضاهای عمومی مانند ایستگاههای قطار گسترش مییابد. برای مثال، ژاپن به دلیل کمبود نیروی کار با کاهش کیفیت خدمات روبهرو بود و برای کمک به حفظ یا حتی بهبود استانداردهای خدمات در بخشهایی مانند مراقبتهای بهداشتی، آموزش و خردهفروشی به اتوماسیون متکی بود.
فنآوریهای جدید میتوانند وظایف انجامشده توسط کارگران را جایگزین یا تقویت کنند، بر توزیع وظایف بین انسانها و ماشینها تأثیر بگذارند و بر بهرهوری تأثیر بگذارند (Acemoglu & Restrepo 2019a، 2019b). فناوری میتواند کارها را خودکار و کار را با ماشینها (مانند نرمافزارهای اداری یا روباتهای جوشکاری) جایگزین کند.
همچنین میتواند وظایف جدیدی را ایجاد کند؛ مانند اپراتورهای هواپیماهای بدون سرنشین یا مربیان هوش مصنوعی. از نظر بهره وری، جایگزینی ماشین ها به جای نیروی کار می تواند هزینه های تولید را کاهش دهد و تقاضای نیروی کار را در کارهای غیر خودکار افزایش دهد.
شبیهسازیهای صندوق بینالمللی پول (IMF) نشان میدهد که در حالی که افزایش اتوماسیون ممکن است به کاهش سهم نیروی کار و افزایش نابرابری در سطح جهانی منجر شود، ژاپن میتواند به دلیل کاهش نیروی کار خود مزایای منحصر به فردی را تجربه کند (Morikawa, 2018). اتوماسیون در ژاپن به طور بالقوه می تواند دستمزدها و رشد اقتصادی را افزایش دهد و به این کشور این امکان را می دهد که اثرات کاهش نیروی کار را جبران کند.
مطالعات مختلف همبستگی مثبتی بین اتوماسیون و مشاغل نشان می دهد. مطالعهای در مورد تأثیر فناوری در کشورهای آسیایی نشان داد که افزایش بهرهوری از طریق فناوری منجر به افزایش خالص 33 میلیون شغل در سال بین سالهای 2005 تا 2015 شده است (ADB، 2018).
اگر افزایش تولید منجر به افزایش دستمزد یا افزایش اشتغال به طور کلی شود، افزایش تقاضا به سایر بخشهای اقتصاد سرازیر میشود و دایرهای از افزایش بهرهوری، افزایش تقاضا و افزایش دستمزدها و قدرت مصرف ایجاد میکند که منجر به افزایش تقاضا برای سایر محصولات میشود. و بخش ها (زیرهن و همکاران، 2016).
کاواگوچی و همکاران (2024) با استفاده از مطالعات موردی در ژاپن از سال 1978 تا 2017، قیمت ربات را برای تخمین اثر علی نفوذ ربات بر تقاضای نیروی کار مطالعه کرد. این مطالعه نشان داد که کاهش یک درصدی قیمت ربات منجر به افزایش 0.43 درصدی در اشتغال شد.
این نشان میدهد که رباتها به اشتراک گذاری کار و پیشرفتهای تکنولوژیکی در زمان را تسهیل میکنند و بهرهوری ساعتی را در میان کارگران شاغل افزایش میدهند. حضور قابل توجه ربات ها به سطوح استخدام بالاتر کمک می کند، که نشان می دهد که اثر مقیاس از پذیرش ربات بیشتر از اثر جایگزینی است (آداچی و همکاران، 2022).
علاوه بر این، یافتهها به طور مداوم تأثیرات مثبت پذیرش ربات را بر اشتغال، ساعات کار و دستمزد در گروههای جمعیتی مختلف، به استثنای کارگران مسنتر نشان میدهند.
به طور خاص، تولید اغلب اثرات سرریز قوی در بخش و در بخشهای مکمل ایجاد میکند (Cowen, 2016). با این حال، به نظر نمی رسد که این در مورد ژاپن، جایی که وضعیت کاملاً متفاوت است، صدق نمی کند. تولیدکنندگان ژاپنی با موفقیت از رباتیک برای کاهش هزینه های تولید، کاهش قیمت محصول و افزایش تولید استفاده کرده اند.
با این حال، سرریزهای بین صنعت، درون منطقه محدود است. اثر اشتغال مثبت تا حد زیادی به بخش تولید محدود می شود و به بخش غیر تولیدی یا افرادی که بیکار هستند و به اعضای خانواده کارگر متکی هستند گسترش نمی یابد (کاواگوچی و همکاران، 2024).
اتوماسیون و نیروی کار مهاجر
رابطه بین اتوماسیون و کار مهاجر هنوز در میان دانشگاهیان و سیاستگذاران مورد بحث است تا مشخص شود که مکمل یا جایگزین است، به خصوص که تحقیقات زیادی در مورد واکنش و شرایط مهاجران در مواجهه با اتوماسیون وجود ندارد. برای رویارویی با چالش های جمعیتی، کشورهای توسعه یافته به اتوماسیون به عنوان یک راه حل جدید برای مهاجرت متکی بودند. با این حال، یک کشور باید خطرات اجتماعی مانند قطبی شدن نیروی کار را مورد توجه قرار دهد تا اطمینان حاصل شود که اتوماسیون به نفع همه بخش های جامعه است.
ژو و همکاران (2024) گزارش داد که شهرهایی که بیشتر در معرض ربات های صنعتی قرار دارند، احتمال بیشتری برای جذب کارگران مهاجر برای اسکان دارند. این امر عمدتاً به دلیل دور شدن از مشاغل معمولی فشرده، معرفی مجدد نقشهای با مهارت بالا و تکمیل کننده ماشین، و افزایش غیرمستقیم مشاغل مبتنی بر خدمات در سطوح مهارت است.
فراتر از انگیزههای اقتصادی بهعنوان مسیر اصلی تأثیر، تحلیلهای این مکانیسمها نشان میدهد که تعدیلهای حاصل از بازار کار، ادغام اجتماعی کارگران مهاجر را نیز ارتقا میدهد و به عنوان یک تأثیر ثانویه بر تمایل آنها برای سکونت عمل میکند.
در سال 2022، مان و پوزولی آزمایشی را بر روی قرار دادن شبه تصادفی مهاجران در بازارهای کار محلی و دادههای ربات در سطح شرکت در دانمارک انجام دادند. این مطالعه نشان داد که مهاجرت و اتوماسیون به عنوان جایگزین عمل می کنند، با نسبت بیشتری از کارگران مهاجر در یک منطقه محلی، شرکت ها را به سمت استفاده از ربات های کمتر هدایت می کند.
از آنجایی که مهاجران غالباً مهارت کمتری نسبت به کارگران بومی دارند و تمایل دارند نقشهای معمولی را ایفا کنند، یافتهها نشان میدهد که کارگران و رباتهای کم مهارت به عنوان راهحلهای جایگزین برای رفع کمبود نیروی کار عمل میکنند. این با یافتههای کاواگوچی و همکاران (2024) مطابقت دارد که نشان میدهد کاهش هزینه نسبی رباتها بر تقاضای رباتها و نیروی کار از طریق اثرات جایگزینی و مقیاس تأثیر میگذارد.
چندین متغیر بر پذیرش کشورها از رباتیک به عنوان راه حل بهره وری علاوه بر نیروی کار مهاجر تأثیر می گذارد. اولین مورد قیمت و دوام ربات است. در مورد ژاپن، بخش تولید با موفقیت از رباتیک برای کاهش هزینه های تولید، کاهش قیمت محصول و افزایش ظرفیت استفاده کرده است. متغیر دوم محدوده وظایف است.
رباتهای صنعتی وظایف مختلفی را انجام میدهند، اگرچه برخی از نقشها در انحصار کارگران انسانی باقی میماند. قرار گرفتن در معرض وظایف رباتیک متغیر سوم است. تولیدات صنعتی ژاپن به شدت به قیمت ربات ها پاسخ می دهد و اتوماسیون مقرون به صرفه را در اولویت قرار می دهد (Schneider et al., 2018). چهارم، رباتیک در زمینه همگنی فرهنگی در ژاپن ترجیح داده می شود (کودلا، 2019).
نتیجه گیری و پیشنهادات برای مطالعات بیشتر
کمبود نیروی کار و پیری جمعیت در کشورهای توسعه یافته، از جمله اعضای APO، باعث افزایش اتکا به اتوماسیون به عنوان راه حلی برای حفظ بهره وری و رشد اقتصادی شده است. اتوماسیون با جایگزینی کارگران در کارهای تکراری با ماشین آلات، بهره وری را افزایش می دهد و کارگران را قادر می سازد بر روی فعالیت های با ارزش بالاتر تمرکز کنند. در حالی که اتوماسیون تأثیر مثبتی بر اشتغال، به ویژه در تولید داشته است، مزایای آن در بین بخشها و گروههای جمعیتی نابرابر باقی میماند.
تأثیر متقابل بین اتوماسیون و کار مهاجر همچنان پیچیده است و یافتههای متفاوتی در مورد مکمل یا جایگزین بودن آن وجود دارد. اتوماسیون باعث تشویق ایجاد شغل با مهارت بالا و ادغام اجتماعی مهاجران در برخی مناطق شده است، در حالی که در مناطق دیگر، کار مهاجر با مهارت پایین را در وظایف معمولی جایگزین کرده است. این پویایی ها بر اهمیت استراتژی های نیروی کار هدفمند برای اطمینان از اینکه اتوماسیون به طور عادلانه به نفع همه بخش های جامعه است، تأکید می کند.
در زیر توصیه هایی برای مطالعات بیشتر آورده شده است:
تجزیه و تحلیل هزینه و فایده رباتیک: تحقیقات آینده باید امکان سنجی اقتصادی و اجتماعی فناوری های اتوماسیون را در صنایع مختلف ارزیابی کرده تا تصمیمات مربوط به استقرار ربات ها را هدایت کند.
کاوش در فرصت های با مهارت کمتر: مطالعات باید مشاغل کم مهارت ایجاد شده به طور غیرمستقیم توسط اتوماسیون را شناسایی و تعیین کند تا سیاست های توسعه نیروی کار را هدایت کند.
تأثیر بر مهاجران و گروههای آسیبپذیر: بررسی اثرات خاص اتوماسیون بر کارگران مهاجر، زنان در مشاغل غیرعادی، و سایر گروههای جمعیتی در معرض خطر برای اطلاع از سیاستهای فراگیر.
جابجایی وظیفه در مقابل افزایش کار: تعادل بین جابجایی و افزایش را تجزیه و تحلیل کنید تا بینشی در مورد روندهای بازار کار و اثرات خالص اتوماسیون بر اشتغال ارائه دهید.
پرداختن به این حوزهها، سیاستگذاران و کسبوکارها را، بهویژه در کشورهای توسعهیافته، قادر میسازد تا از پتانسیل اتوماسیون در تعادل با استفاده از استخرهای کار مهاجر موجود استفاده کنند.
درباره نویسنده:
سانتی ستیاواتی یک افسر برنامه در بخش چند کشوری سازمان بهره وری آسیایی (APO) و دارای مدرک کارشناسی ارشد سیاست عمومی از دانشکده تحصیلات تکمیلی سیاست عمومی (GraSPP) دانشگاه توکیو، ژاپن است. علایق حرفه ای او شامل ظرفیت سازی، آموزش و تحقیق است.
منابع و ماخذ:
Acemoglu, D., & Restrepo, P. (2019a). Artificial intelligence, automation, and work. In: The Economics of Artificial Intelligence: An Agenda. University of Chicago Press,197–236.
Acemoglu, D., & Restrepo, P. (2019b). Automation and new tasks: How technology displaces and reinstates labor. Journal of Economic Perspectives. 33, 3–30.
Adachi, Daisuke, Daiji Kawaguchi, and Yukiko Saito, 2024. Robots and employment: Evidence from Japan, 1978-2017. Journal of Labor Economics , Volume 42, Issue 2 (2024), 591-634. https:/ /www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/723205
Asian Development Bank. (2018). Asian Development Outlook 2018.
Cowen, T. (2016). Economic Development in an ‘Average is Over’ World. George Martin University.
Hamaguchi, N., & Kondo, K. (2017). Regional Employment and Artificial Intelligence. RIETI Discussion Paper 17-J-023, Research Institute of Economy, Trade and Industry, Tokyo.
International Federation of Robotics. (2024). World Robotics 2024.
Kawaguchi, D., et al. (2024). Factory Automation, Labor Demand, and Local Labor Market. IZA DP No. 16885. IZA Institute of Labor Economics: Discussion Paper Series.
Koudela, P. (2019). Robots Instead of Immigrants: The Positive Feedback of Japanese Migration Policy on Social Isolation and Communication Problems. Asia-Pacific Social Science Review 19(1): 89–102.
Mann, K., & Pozzoli, D. (2022). Automation and Low-Skill Labor. Discussion Paper Series: IZA DP No. 15791.
Morikawa, M. (2018). Labor Shortage Beginning to Erode the Quality of Services: Hidden Inflation. Research Institute of Economy, Trade and Industry, Tokyo.
Schneider, T., et al. (2018). Land of the rising robots. F&D Finance and Development Magazine. IMF.
World Bank. (2024). Jobs and Technology. World Bank East Asia and Pacific Economic Update (October 2024). Washington, DC: World Bank.
Zhou, J., et al. (2024). Are robots crowding out migrant workers? Evidence from urban China. Habitat International 152, October, 103154. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2024.103154.
Zierahn, U., et al. (2016). Racing with or against the Machine? Evidence from Europe. Discussion Paper No. 16-053, ZEW Centre for European Economic Research.