بیست و ششمین عصرانه بهرهوری در تاریخ 22/3/1403 با موضوع "اراضی خرد کشاورزی ،چالشها وراهکارهای نوآورانه برای بهبود بهره وری آنها " در محل اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی ایران برگزار شد.
در این جلسه ابتدا آقای کلانتری مدیر عامل انجمن بهره وری ایران ضمن خوش آمدگویی به حاضرین وتشکر از مشارکت وهمکاری اتاق بازرگانی برای برگزاری این جلسه ، به چالش خردشدن اراضی کشاورزی در کشور و تبعات آن اشاره کردند و گفتند اقدامات و راهکارهایی که برای مدیریت این امر اتخاذ شده از جمله تصویب قانون سال 1385 هنوز به نتیجه نرسیده است و لازم است برای حل این مشکل راهکارهای جدیدی اتخاذ شود.
در ادامه سرکار خانم دکتر ولی‌الهی از اتاق بازرگانی ایران ضمن ارائه آمار در مورد وسعت قطعات کشاورزی در سالهای گذشته که نشان می‌دهد حدود 75% اراضی حدود 5/2 هکتار هستند به دلایل مختلف آن از جمله اصلاحات ارضی، قوانین ارث بری، تغییر کاربری اراضی، توسعه محدوده شهری و ... اشاره کردند. ایشان گفتند خرد شدن اراضی وپراکندگی آنها باعث کاهش بهرهوری و بالارفتن هزینه‌ها وکاهش درآمد خانوارهای روستایی شده است. اگرچه قوانین متعددی برای ساماندهی این امر انجام شده است ولی لازم است این قوانین و برنامه‌ها مورد بازنگری مجدد قرار گیرند.
سپس آقای مهندس مهاجر معاون زراعت وزارت کشاورزی نظرات خود را در این زمینه بیان کردند. ایشان نیز به عوامل کاهش وسعت اراضی کشاورزی مانند توسعه شهرها و از بین بردن خاک درجه 1 برای کشاورزی اشاره کردند و گفتند با توجه به کاهش جمعیت روستایی از 70% به 30% و با توجه به اینکه روستایی که در شهر زندگی می‌کند، مالک زمین در روستا است، در آینده شاید 90% اراضی زیر سه هکتار خواهد شد و بهرهوری کمتر هم خواهد شد. راهکارهایی که ایشان برای مدیریت این چالش پیشنهاد کردند عبارت بود از افزایش حساسیت جامعه نسبت به خطرات خردشدن اراضی، توسعه شهری در زمینهای درجه 2 و 3، تشکیل بانک زمین، رفع تناقض قوانین و اجرای طرح تجهیز و نوسازی و ...
در ادامه این نشست سرکارخانم دکتر انصاری استاد دانشگاه تهران نیز به ارائه نتایج طرح مطالعاتی و پژوهشی انجام شده در زمینه پراکندگی و خردشدن زمینهای کشاورزی در استانهای گیلان و مازندران پرداختند و با ارائه آمار و مستندات نشان دادند که چگونه خردشدن و پراکندگی اراضی در محدوده طرح باعث افزایش هزینه و کاهش بهرهوری می‌گردد. همچنین ایشان نتایج مطالعات انجام شده در زمینه اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی در این استانها را نیز بررسی کردند و نشان دادند که اجرای این طرح باعث افزایش بهرهوری در اراضی مورد مطالعه گردیده است. ایشان اتخاذ سیاست یکپارچه کردن اراضی، تشکیل تعاونیها، طرح تبادل اراضی و خرید و فروش بین زارعین، نزدیک شدن قطعات به محل سکونت زارعان را به عنوان راهکار پیشنهاد نمودند.
آقای دکتر عمادی نماینده سابق .ایران در فائو نیز در ادامه به بیان دیدگاه‌های خود در این زمینه پرداختند، ایشان موضوع خرد شدن اراضی را موضوعی پیچیده و جهانی دانستند که کشورهای دیگر نیز با آن روبرو بوده‌اند و در فائو نیز این موضوع از سالها قبل مطرح ولی اکنون از نظر فائو این موضوع پایان یافته است. ایشان توجه به مفهوم بهرهوری را با توجه به شرایط و اقتضاء هر کشور بسیار ضروری دانستند.
مفهوم بهرهوری در کشور ما کیلو بر هکتار نیست زیرا در کشور ما عامل محدود کننده آب است و در موضوع خرد شدن هم ما هنوز میزان اندازه بهینه زمین در کشور را نمی‌دانیم. میزان بهینه زمین در هر کشور اقتضائی است که بستگی به شرایط آن دارد. میزان بهینه زمین میزانی است که بتواند معیشت یک خانوار را تامین کند.
ایشان تاکید کردند که مشکل خرد شدن زمینهای کشاورزی با قوانین دستوری حل نمی‌شود.و بکارگیری نوآوری را عاملی مهم برای افزایش بهرهوری دانستند و تجربه ژاپنی‌ها را که علیرغم خرد بودن زمینها ولی با بکارگیری دانش، فن‌آوری و تجهیزات جدید (مثل تیلرها) توانستند به بهرهوری بالا برسند را نمونه خوبی در این زمینه دانستند.
در این نشست نماینده مرکز پژوهشهای مجلس نیز حضور داشتند ونظرات خودراین زمینه مطرح نمودند.همچنین در پایان این نشست حاضرین سوالات خود را مطرح که درمورد آنها بحث وتبادل نظر به عمل آمد.گزارش کامل این نشست در شماره های بعدی نشریه اندیشه بهره وری خواهد آمد.
