در كشورهای توسعه يافته هم مردم در فصل زمستان لباس‌های بيشتر میپوشند و درجه حرارت وسايل گرمايشی را چند درجه كاهش میدهند؛ کمپینی که از سوی پزشکیان و دولت او نیز آغاز شده است.
در روزهایی كه افكار عمومی درگیر پرونده‌های رسانه‌ای چون تحولات سوریه و معادله اجرایی شدن قانون حجاب و عفافند، تحلیلگران نگران بروز و تداوم برخی ناترازی‌های اساسی در اقتصاد ایران هستند. ناترازی‌هایی كه به دلیل فقدان سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های مناسب، طی سال‌های گذشته شكل گرفته و لازم است هر چه سریع‌تر برای برون‌رفت از آنها راهبردهای مناسب تدارك دیده شود. هر سال با آغاز فصل زمستان ناترازی گاز به دلیل مصرف بالا و افزایش جمعیت كشور، ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌كند.
سعید توكلی، مدیرعامل شركت ملی گاز ایران روز سه‌شنبه اعلام كرد: «میزان مصرف گاز بخش خانگی در ۲۴ ساعت منتهی به 20 آذرماه گذشته ۱۳۰ میلیون مترمكعب بیشتر از مدت مشابه سال قبل ثبت شد و این عدد با میزان مصرف در بهمن‌ماه پارسال برابری می‌كند.»
توكلی با مقایسه میزان مصرف گاز نسبت به مدت مشابه سال قبل اظهار كرد: «با توجه به كاهش دما در هفته‌های گذشته، روند مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء به صورت چشمگیری افزایش یافته؛ به نحوی كه مصرف گاز بخش خانگی- تجاری در 24 ساعت گذشته، 130 میلیون مترمكعب بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده، این ارقام حاكی از این است كه مصرف فعلی در آذرماه برابر با حدنصاب مصرف در بهمن‌ماه پارسال است.»
معاون وزیر نفت در امور گاز افزود: «حفظ جریان پایدار گاز برای بخش خانگی اولویت اول و خط قرمز شركت ملی گاز ایران در دوره سرد سال است.» اما برای حفظ این جریان پایدار گازی در سراسر كشور، به مشاركت شهروندان و همراهی آنان نیز نیاز است. پیگیری‌ها از مسوولان وزارت نفت نشان می‌دهد كه دولت راهبردهای موثری برای تامین گاز مورد نیاز بخش‌های صنعتی، خانگی و كشاورزی انجام داده، اما در عین حال لازم است كه شهروندان نیز با كم كردن یك الی دو درجه دمای منازل خود به دولت برای توازن بخشیدن به ناترازی گاز كمك كنند.
در واقع برای پشت سر گذاشتن ناترازی‌های حوزه انرژی از یك طرف نیاز است كه دولت ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری و ارتباطی خود را بالا ببرد و از سوی دیگر مردم با صرفه‌جویی زمینه بهبود شاخص‌های مصرف را فراهم كنند. دولت تلاش كرده با تداوم واردات گاز از تركمنستان و انعقاد قراردادهای تازه با روسیه زمینه حل این ناترازی را فراهم سازد.
برای بررسی دقیق موضوع گفت‌وگویی با نرسی قربان، دكترای اقتصاد و متخصص مسائل انرژی انجام داده تا پاسخی برای این پرسش تدارك دیده شود كه برای پشت سر گذاشتن ناترازی گاز چه مسائلی باید مدنظر قرار بگیرد؟
قربان رفع ناترازی انرژی را از یك طرف در گروی حل مشكل تحریم‌ها و جذب سرمایه‌های خارجی و انتقال تكنولوژی به كشور ارزیابی می‌كند و از سوی دیگر در گروی همراهی مردم در اصلاح الگوی مصرفی كه طی سال‌های اخیر بسیار افسارگسیخته شده است.
كاهش مصرف و افزایش تولید
نرسی قربان، تحلیلگر حوزه انرژی در پاسخ به این پرسش كه چگونه می‌توان ناترازی‌های موجود در تامین گاز مورد نیاز بخش‌های خانگی، صنعتی و كشاورزی را پوشش داد، می‌گوید: «چند راه مهم برای رفع ناترازی گاز در كشورمان وجود دارد كه بخش اصلی آن افزایش تولید است. در مورد سایر كشورها واردات گاز بیشتر و در مورد ایران، تولید و استخراج بیشتر گاز.
دولت با افزایش ظرفیت‌های تولید و سرمایه‌گذاری‌های پایدار می‌تواند ظرفیت‌های تولید را بالا ببرد. اما متاسفانه طی سال‌های اخیر نه تنها ظرفیت‌های تولید گاز ایران افزایش نداشته، بلكه هر سال بین 5 تا 10درصد نیز این ظرفیت‌ها با كاهش مواجه بوده است. بنابراین دولت و مردم در كنار هم باید اقداماتی را در دستور كار قرار دهند تا ناترازی گاز پشت سر گذاشته شود.»
او ادامه می‌دهد: «در كشورهای توسعه یافته هم مردم در فصل زمستان لباس‌های بیشتر میپوشند، درجه حرارت وسایل گرمایشی را چند درجه كاهش میدهند و نهایتا روی 20 تا 21 درجه سانتیگراد قرار میدهند. این روند هم در محیط‌های عمومی و اداری و هم محیط‌های خانگی مورد توجه قرار می‌گیرد. مردم ایران هم باید به این ضرورت‌ها توجه كنند.»
قربان در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به تاثیر هدررفت گاز در بروز ناترازی‌ها می‌گوید: «یكی از مشكلات ایران هدررفت گاز است. در لوله‌های بزرگ گازی كه گاز رفت و آمد می‌كند و لوله‌های تصفیه گاز، مقدار زیادی هدرسوزی وجود دارد. اگر این موارد را در كنار سایر ناترازی‌ها قرار بدهیم و جلوی اتلاف منابع گرفته شود، ناترازی گاز كاهش می‌یابد.»
این تحلیلگر مسائل انرژی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص تلاش‌های دولت چهاردهم برای تبدیل ایران به هاب گازی منطقه می‌گوید: «این موضوع، موضوع جدید و در طول 30 سال گذشته مطرح بوده است. شخصا چندین مقاله در رسانه‌های داخلی و خارجی درباره این موضوع نوشته‌ام، این موضوع (تبدیل شدن به هاب انرژی) به حل ناترازی گاز كمك بسیاری می‌كند.
در جریان سفر آقای پزشكیان به عشق‌آباد و پس از آن كازان روسیه، اقدامات مناسبی برای تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه انجام شده است. مطابق این ایده ایران گاز اضافی سایر كشورها را می‌خرد و گاز مورد نیاز سایر كشورهای منطقه مانند عراق، پاكستان، امارات و…را تامین می‌كند. در نتیجه در فصل زمستان كه ایران نیاز قابل توجهی برای تامین گاز مصرفی‌اش دارد، می‌تواند از گاز ذخیره شده قبلی استفاده كند و در سایر فصول سال كه نیاز كمتری برای مصرف گاز وجود دارد، گازش را به كشورها صادر كند.»
قربان ادامه می‌دهد: «این ضرورت به‌رغم ظرفیت‌های ایران هنوز اتفاق نیفتاده است. وقتی تركمنستان گاز خود را به ایران می‌دهد تا ایران به تركیه بفروشد، ایران گاز تركمنستان را در زمستان مصرف می‌كند و در ازای آن در سایر فصول سال، گاز به تركیه می‌دهد. این راهبرد شدنی است. اما در شرایطی كه ایران نه تحریم باشد و تولید گاز ایران هم بالا باشد. تولید گاز ایران هر سال، 5 تا 10درصد كاهش می‌یابد.»
او در پاسخ به پرسش دیگری كه دلیل این كاهش سرمایه‌گذاری چیست، می‌گوید: «چون سرمایه‌گذاری‌ها برای تولید بهینه گاز در ایران صورت نمی‌گیرد، نرخ استهلاك سرمایه‌گذاری از سرمایه‌گذاری بیشتر است. مثلا در فاز 11پارس جنوبی قرار بود شركت توتال، كمپرسورهای مخصوصی بیاورد تا فشار گاز در ایران بالا نگه داشته شود.
اما بر اثر تحریم‌ها هم فرانسوی‌ها رفتند، چینی‌ها هم بعد از بیشتر شدن فشارها رفتند و این ضرورت انجام نشده ماند. ایران چون بالاترین ذخایر گازی را پس از روسیه دارد، حتی روی خشكی هم می‌تواند اقدام به استحصال گاز كند. این روند به تكنولوژی خاصی هم نیاز ندارد. در نتیجه اگر می‌توانست سرمایه‌گذاری خارجی را جلب كند ظرف 1الی 2سال می‌تواند تولید گاز را تا حد زیادی افزایش بدهد.»
قربان در پایان خاطرنشان می‌كند: «اما مجموعه این ضرورت‌ها در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود كه مردم با راهبردهای دولت همراهی و مشاركت داشته باشند. الگوی مصرف گاز و سایر گونه‌های انرژی در ایران باید اصلاح شود. مردم هم با كاهش 1الی 2درجه‌ای دمای وسایل گرمایشی خانه‌های خود از یك طرف و صرفه‌جویی در سایر گونه‌های مصرف برق می‌توانند به دولت برای تامین گاز مورد نیاز كشور در وهله نخست و پس از آن در تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه یاری برسانند.»
منبع : اعتماد
